FATİH KERİMİ’NİN HIYAL Mi? HAKiYKAT Mİ? ADLI ESERİNDEKİ SOSYAL TEMALAR
(SOCIAL THEMES IN FATIH KERIMI’S WORK HIYAL Mi? HAKİYKAT Mİ?
)
|
Yazar
|
:
Prof. Dr. Cihan Çakmak
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
9
|
|
Sayı |
:
25
|
|
Sayfa |
:
79-90
|
Özet
Rusya topraklarında 18. yüzyılda filizlenmeye başlayan reform hareketleri 19. yüzyılda etkisini giderek arttırmış, 20. yüzyılın ilk yıllarında ise bilhassa 1905 Ekim Devriminin ardından matbuat alanında zirve yıllarını yaşamıştır. Fatih Kerimî, 20. yüzyıl İdil Ural sahasında yazdığı eserlerle Tatar modernleşmesinin önünü açan ve modern Tatar edebiyatının temelini kuran en önemli isimdir. Yazdığı eserler ve baş redaktörlüğünü yaptığı Vakit gazetesi ile Vakitli Tatar Matbuatının kurulmasında ve yazdıklarıyla toplumun gelişmesine sağladığı katkılarla ön plana çıkmıştır. Onun eserlerinin önemi, toplumda teşhis ettiği problemleri ortaya koymasının yanı sıra bunlara çözüm önerileri de sunmasında yatmaktadır. Yaşadığı dönemde dinin kötüye kullanımı, kadınların eğitim almasının önüne geçilmesi, toplumu yanlış yönlendiren cahil din adamları, her türlü yeniliğin önünü tıkayan ve işlevsizleşen medreselerin anlatıldığı eserlerinde bir yandan da ortaya koyduğu bu problemlere çözüm önerileri sunmayı ihmal etmemiştir. Bu çalışmada Modern Tatar Edebiyatının ilk ürünlerinden olan ve yazarın 1908 yılında kaleme aldığı Hıyal mi? Hakiykat mi? adlı eserindeki sosyal temalar ele alınacaktır.
Anahtar Kelimeler
Fatih Kerimî, Ceditçilik, Hıyal Mi? Hakiykat Mi?, Sosyal Temalar, usul-i cedit.
Abstract
The reform movements that began to develop in Russia in the 18th century gradually increased their influence in the 19th century, and in the early years of the 20th century, especially after the October Revolution of 1905, they experienced their most important years in the field of printing. Fatih Kerimi is the most important name who paved the way for Tatar modernization and founded the foundation of modern Tatar literature with the works he wrote in the 20th century İdil Ural field. He came to the forefront with the works he wrote and the Vakit newspaper he served as the chief editor, and the foundation of the Periodical Tatar Publishing, and his contributions to the development of the society. The importance of his works lies in revealing the problems he diagnosed in society as well as offering solutions to them. During his lifetime, he did not neglect to offer solutions to these problems he put forward in his works in which he depicts the abuse of religion, the prevention of women's education, the ignorant clergy who mislead the society, and the madrasahs that obstruct all kinds of innovations and become dysfunctional. In this study, social themes in Hıyal mi? Hakiykat mi?, which is one of the first products of Modern Tatar Literature and written by the author in 1908, will be discussed.
Keywords
Fatih Kerimi, Jadidism, Hıyal Mi? Hakiykat Mi?, Social Themes, usul-i cedit.