KİMLİK KAZANDIRMA SÜRECİNDE KURGU KAHRAMANLARI (“TURFANDA MI YOKSA TURFA MI?” ÖRNEĞİ)
(FICTIVE PROTAGONISTS IN THE PROCESS OF IDENTITY ACHIEVEMENT (CASE OF “TURFANDA MI YOKSA TURFA MI?”)
)
|
Yazar
|
:
Doç. Dr. Selami Alan
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2017
|
|
Sayı |
:
10
|
|
Sayfa |
:
38-57
|
Özet
Tanzimat dönemi, Türk toplumunun yoğun bir kimlik arayışı içine girdiği nadir zaman dilimlerinden biridir. Zira dünya devletlerine uzun yıllar liderlik yapan Osmanlı Devleti; Rönesans, coğrafi keşifler ve reformlar gibi gelişmeler neticesinde ilerleyen Batı’nın takipçisi konumuna düşmüştür. Çağın tekniğini yakalama arzusuyla özellikle askerî ve teknolojik hususlarda Batı örnek alınmaya başlanmıştır. Fakat bu örnek alma sadece askerî alanlar veya teknolojik gelişmelerle sınırlı kalmamış, kültürel boyutlara da ulaşmıştır. Tanzimat Fermanı'yla resmiyet kazanan bu Batılılaşma hareketinin en olumsuz yansıması ise kimlik konusunda gerçekleşmiştir. Batılı devletlerin, Fransız İhtilali’nden itibaren millîleşme hareketini gerçekleştirmelerine karşılık; bünyesinde farklı din ve ırklara mensup birçok topluluğu barındıran Osmanlı Devleti’nin tebaası üzerindeki hâkimiyetini kaybetmeye başlaması ve neticede halkın kimlik arayışlarına girmesi, devletin bekâsı için büyük tehlike oluşturmuştur.
Edebiyatı halka ulaşmada bir vasıta gören dönem aydınları, devletin içinde bulunduğu durumla ilgili tespitlerini ve çözüm önerilerini roman ve tiyatro gibi birçok edebî eserle dile getirmişlerdir. Aydınlar, kendilerince devleti içinde bulunduğu zor durumdan çıkaracak insan modellerini, kurmaca eserlerdeki hayalî âlemlerde canlandırmış ve bu şahısları okuyucularına rol-model olarak sunmuşlardır. Bu aydınlardan biri de Mizan M. Murat Bey’dir. Bu çalışma da, Murat Bey’in Turfanda mı Yoksa Turfa mı? romanı üzerinden topluma sunulan bu hayalî kahramanların nasıl bir kimliğe sahip olduklarını ve Osmanlı kimliğinden Türk kimliğine geçiş sürecinde nasıl bir görev üstlendiklerini tespit etmek amacıyla yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Tanzimat Edebiyatı, Kurmaca, Kimlik İnşası, Mizancı M. Murat, Turfanda mı Yoksa Turfa mı?
Abstract
Tanzimat is a period when Turkish people were in intense search of identity. Because Ottoman state, which had been leader of the other states for many years, were then following Western World, which made great progress as a result of renaissance, geographical discoveries and reforms. Western World was hold up as an example for military and technological issues in order to catch up with the era. However, this process was not limited with military and technological matters, it also reflected to cultural areas. The most negative reflection of this westernization period, which had started officially with Tanzimat rescript, was on identity. In a time when western states were realizing nationalization movements since French revolution, that Ottoman, which then many citizens from different religions and nations, lost dominance on its people, and this became a great threat for the future of the state.
The intellectuals, who regarded literature as means of attaining people, expressed their determinations and solutions for the problems of the state through novel and theatrical works. They created role models who would extricate the state in fictive atmosphere of their works and presented the characters as a role model to the readers. One of these intellectuals is Mizan M. Murat Bey. The aim of this study is to determine what kind of character the fictive protagonists presented in the novel “Turfanda mı Yoksa Turfa mı?” to the society have and what kind of tasks they take in the process of transition from Ottoman to Turkish identity.
Keywords
Tanzimat Literature, Fiction, Identity Construction, Mizancı M. Murat, Turfanda mı Yoksa Turfa mı?