Özet
OSMANLI GELİNİNİN ÇEYİZİ
Kültür, canlı bir organizma hâlinde nesilden nesle aktarılmıştır. Çeşitli kültür ögeleri, kuşaktan kuşağa aktarılırken değişimlere uğramış, bir kısım kültür ögeleri ise değişmeden günümüze kadar ulaşmıştır. Çeyiz de Türk toplumlarında evlenme kültürünün bir parçası olarak karşımıza çıkmaktadır. Yöreden yöreye değişen çeyiz kültürünün temelleri, İslamiyet’ten önceye dek dayanmaktadır. Ailenin sosyal ve ekonomik durumuna göre biçimlenen çeyiz geleneği, Osmanlı Devleti’nde de sosyal hayatın bir parçası olarak karşımıza çıkmaktadır. Günümüzde hâlâ devam eden gelenek, yöreden yöreye değişmekle birlikte genellikle mutfak eşyaları ve mefruşattan oluşmaktadır. Geçmişten günümüze dek uzanan çizgide çeyizin sürekliliğini ile değişimi görmek ve Osmanlı Devleti’nde çeyizin içeriğini belirlemek amacıyla, İstanbul Kadı Sicillerinde yaptığımız tarama sonucunda, cihaz kelimesinin yer aldığı 58 hüküm tespit ettik. Bu hükümlerden, en eskisi 1518-1521 Üsküdar Mahkemesine; en yenisi ise 1825-1827 Mahmudpaşa Mahkemesine aittir. Bu hükümler neticesinde, Osmanlı Devleti’nde çeyizlerin içeriğine dair bilgiler elde ettik. Makalemizde çeyizlerin içeriğinde yer alanlar, kategorilere ayrılarak incelenmiştir. Buna göre; akçe/para, ev/bahçe/bağ/arsa ve eşyalar olmak üzere üç ana kategori bulunmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Çeyiz, mefruşat, kumaşlar, Osmanlı Devleti, İstanbul Kadı Sicilleri.
