Özet
ŞİİRE YANSIYAN "MANKURTLAR" VE "KÖZKAMANLAR": SOVYETBEK BAYGAZİYEV
Sovyetbek Baygaziyev, 2021 itibarıyla 76 yıllık hayatına pek çok resmi ve gayrı resmi edebiyat ve siyaset ödülünü sığdırmış, gazetecilik, redaktörlük, öğretim üyeliği, yüksek öğretim kurumlarında da yöneticilik yapmış bir Kırgız halk şairidir.
2007’de yayınladığı "???????? ???????? ?????? ??????" yani "Zincirinden Kurtulan Ruhun Şiirleri" başlıklı 176 sayfalık şiir antolojisini Gülçınar baskısıyla Bişkek’te yayınladı. Kitapta 1991’deki bağımsızlığın ilanından sonra Kırgız toplumunda yaşanan toplumsal gelişmeleri, millî kimlik unsurları olan gelenek-göreneklerin, Kırgız tarihine ve diline, hatta dinine karşı azalan ilgiye dikkat çeken şiirler yer aldı.
Bu çalışmada da şairin “????????? ??? ????” (??????: ????????, 2007. 176 ?) yani Kartalın Göz Yaşı ile “?????? ?????. ?????” (??????: ????? ?????, 2020. 212 ?) yani Yalnız Kayık. Şiirler kitaplarında yer alan toplumdaki yozlaşmayla birlikte “millî kimlik” inşasında önemli rol oynayan vatan, ana dil, Kırgız kültürü, İslam dini, tarih gibi kavramlar etrafında oluşturulan şiirler irdelenerek yorumlanmaya çalışıldı.
Sovyetbek Baygaziyev milli bir uyanış yaşayarak halkının günden güne yok edilişini çaresizlik içinde ve büyük bir sitemle şiirlerine yansıtmıştır. Şiirlerinde Cengiz Aytmatov'un eserlerinde kullandığı “mankurt” ve "közkaman" kelimelerini sıkça kullanmıştır. “Mankurtluk” meselesi uzun zamandır bilinenin tersine oldukça netameli ve tartışmaya açıktır. Mecazi anlamda "mankurt" kelimesi, tarihsel, ulusal kökleriyle bağını kaybetmiş, akrabalığını unutmuş bir kişiye atıfta bulunmak için kullanılır. Bu anlamda "mankurt" kelimesi Kırgız ve Kazak yazar ve şairler tarafından sıklıkla kullanılır hale gelmiştir.
Anahtar Kelimeler
Mankurt, Sovyetbek Baygaziyev, Kırgız Şiiri, Esaret, Millî Kimlik, Kırgız Millî Kimliği
