Özet
CEDİTÇİLİK BAĞLAMINDA GILMAN KERİMİ İLE İSMAİL GASPIRALI MÜNASEBETİ
Toplumlardaki yenilik hareketleri içinde bulundukları sosyolojik birtakım olumsuz etmenlere tepki olarak gün yüzüne çıkmaktadır. Sosyal kurumların başını çektiği eğitim kurumları ise mensubu olduğu toplumların ihtiyacına cevap vermekle yükümlüdürler. Ancak tarihi süreç içinde eski usul birtakım medreseler insanların eğitim ihtiyacına yeterince cevap verememişlerdir. İşte bu noktada eğitim alanında yeni arayışlar ve ihtiyaçlar belirmeye başlamıştır.
Türk dünyasında yenilik hareketlerinin en önemli temsilcisi hiç şüphesiz 30 yılı aşkın bir süre çıkardığı Tercüman gazetesi vasıtasıyla yaptığı eşsiz hizmetlerle İsmail Gaspıralı’ya aittir. Başta katı gelenekçi bir eğitim anlayışını benimseyen Gılman Kerimi ise oğlu Fatih’in Tercüman gazetesini okumasıyla haberdar olduğu İsmail Gaspıralı’nın faaliyetlerini takip etmeye başlamıştır. Bu tanışmanın ardından kendi açtığı okullarda yeni usul eğitim öğretim metodunu uygulamaya koyacak olan Gılman Kerimi, satın aldığı matbaa ile Tatar süreli yayın faaliyetlerinin de temelini atmıştır.
Türk Dünyasının bu iki reformist ismin ceditçilik faaliyetlerinin yanı sıra birbirleriyle olan münasebetlerinin ele alınacağı bu çalışmada bilhassa Gılman Kerimi’nin eğitim anlayışında İsmail Gaspıralı ile tanıştıktan sonra meydana gelen değişimler ve kırılma anları ele alınacaktır.
Anahtar Kelimeler
Gılman Kerimi, İsmail Gaspıralı, Fatih Kerimi, usul-i cedit, ceditçilik.
