Özet
AHMET HAMDİ TANPINAR’IN “19. ASIR TÜRK EDEBİYATI TARİHİ” ADLI ESERİNİN SÖZ VARLIĞI ÜZERİNE BİR İNCELEME
Bu çalışmanın amacı, “Tanpınar’ın 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi” adlı eserindeki söz varlığını tespit etmek suretiyle eserin yazıldığı dönemdeki edebi dil kullanımını betimlemektir. Bu çalışma nitel araştırma yöntemiyle yapılandırılmış ve çalışmada nitel araştırma türlerinden betimsel analiz kullanılmıştır. Bu çalışma sonucunda Tanpınar’ın 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi adlı eserinde toplam kelime sayısının 157578, madde başı kelime sayısının ise 9725 olduğu; bu kelimelerin 11202’sinin özel ad; özel adların 1020’sinin kişi adı, 1035’inin eser adı, geri kalanların ise yer adları, dil adları, kuruluş adları, olay, savaş adları olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. Ayrıca eserde 37750 isim, 1051 fiil, 11659 bağlaç kullanılırken 417 kelimenin ise hem Türkçe hem de Arapça/Farsça eş anlamlısı birlikte kullanılmıştır. İncelenen eserde en çok “ve, ile, de” gibi bağlaçların kullanıldığı, Tanpınar’ın edebi yönünün bir yansıması olarak “şiir, eser, zaman” gibi kelimelere sıklıkla yer verildiği görülmektedir. Eserde Türkiye Türkçesinde sıklıkla kullanılmayan Arapça kökenli kelimelere yer verilirken bunlar arasında âti (1), istikbâl (12), ikbal (31) gibi eş anlamlı sözcüklerin de birlikte kullanıldığı dikkati çekmektedir.
Anahtar Kelimeler
Ahmet Hamdi Tanpınar, 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, söz varlığı, kullanım sıklığı, sözlükbilim.
