Özet
SÖZLÜ GELENEKTE HIZIR KONULU MEMORATLAR
2021 yılı bahar döneminde gerçekleştirdiğimiz saha çalışmalarında Hızır mitine dair bazı memoratların halk arasında yaşatılmakta olduğu tespit edilmiştir. Yaklaşık elli kaynak kişiden derlenen bu memoratlar belli bir bölge gözetmeksizin Türk sözlü geleneğinden derlenmek suretiyle elde edilmiştir. Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde yapılan derleme çalışmalarında farklı illerden malzemelerin derlenmesi söz konusudur. Derleme yapılan iller, coğrafyalar ve kültürler farklı olsa da Hızır ile ilgili inanç ve inanışların sözlü gelenekte benzer motiflere sahip olduğu görülmüştür. Günümüz Türk insanının Hızır’a olan inancının sağlam olduğu ve darda kalanlara yardın eden bir velî tip olarak onu gördükleri derlemelerden elde edilen sonuçlardandır. Sadece darda kalanlara değil aynı zamanda çeşitli ruhsal sorunlar yaşayanlara, sağlık problemleri olanlara da Hızır’ın gelip yardımda bulunduğu derlenen metinlerin incelenmesi ile anlaşılmıştır. Hızır ile ilgili inanmalardan bir diğeri de kendisine uygun olmayan bir şekilde davranıldığı zaman ortaya çıkmaktadır. Buna göre derlenen metinlerden anlaşılmıştır ki Hızır olduğu sonradan anlaşılan bir ihtiyarın memnun edilmemesi, elinin boş çevrilmesi ya da azarlanması sonraki bir zamanda başa gelecek felaketlerin nedeni olacaktır. Buna olan yaygın kanaati metinlerden çıkarmak mümkündür.
Anahtar Kelimeler
Hızır, Hıdrellez, İlyâs, Nevruz, Memorat, Kült.
