Özet
İRAN ÂŞIKLARINDA DUDAK DEĞMEZ
Türk dünyasında İran âşıklık geleneği önemli bir yer tutmaktadır. İran’da Türklerin yaşadığı hemen hemen bütün bölgelerde söz konusu gelenekten bahsetmek mümkündür. Bölge aşıklarında görülen dudak değmez şiir geleneği yalnızca çok yetkin ve geniş bir kelime dağarcığına sahip âşıkların oluşturabileceği bir şiir biçimidir. Dudak değmez şiirlerinde b, p, f, v, m harfleri olmamalıdır, aksi takdirde şairin veya âşığın dudakları arasına koyduğu keskin bir çubuk veya iğne dudaklarını yaralamasına sebep olacaktır. Bu çalışmada İran’da dudak değmez geleneğine bağlı olan âşıklardan Âşık Hasta Kasım, Âşık Hekim Telim Han, Âşık Miskin Hüseyin Balovlu, Âşık Vali Miskinli, Âşık Kaşam Caferi, Ululu Âşık Karim, Sakineh Elyas Kızı, Sadruddin Ağayi (Atef), Kanber Hakiki, Âşık Eloğlu, Âşık Hüseyin Sai’nin şiirlerine yer verilecektir. Çalışmada hem geçmiş dönemde yaşamış ve geleneğe bağlı kalmış âşıkların hem de hayatta olan ve geleneği sürdüren âşıkların biyografileri ve şiirleri ele alınacaktır. Netice itibarıyla bölgede var olan geleneğin Türkiye ve Azerbaycan sahalarıyla aynı işlevle varlığını sürdürdüğü tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
İran, Âşıklık Geleneği, Âşık, Dudak Değmez, Lebdeğmez.
