Özet
MUAMMÂYÎ AHMED ÇELEBİ’NİN ŞERH-İ MU’AMMEYÂT-I EMRÎ ADLI ESERİ
Kelime anlamı olarak “gizli, örtülü, anlaşılması güç, işaret ve remiz yoluyla söylenmiş söz veya şey”; edebiyat terimi olaraksa bir ismin gizlenmesi amacıyla tertip edilmiş bilmeceleri içeren türe ad olan muamma, şu anki bilgilere göre Arap edebiyatında ortaya çıktığı düşünülen, oradan Fars edebiyatına geçerek müstakil bir ilim haline gelip teorisi en ince ayrıntısına kadar ortaya konulmuş edebî bir maharettir.
Klasik Türk edebiyatında ilk nüvelerini 15. yüzyılda gördüğümüz ve 16. yüzyıla gelindiğindeyse altın çağını yaşayan muamma, şarihlerin dikkatini çeken bir tür olmayı başarabilmiştir. Özellikle muamma yazma konusunda klasik edebiyatın mihenk taşı sayılan Emrî’nin muammaları, hem kendi döneminde hem de kendinden sonraki dönemlerde adından söz ettirebilmiş ve şarihler tarafından şerh edilmeye değer manzumeler olarak görülmüştür. Muammâyî Ahmed Çelebi’nin Şerh-i Muammeyât-ı Emrî’si de bu anlayışla kaleme alınan eserlerden biridir.
Türk edebiyatında “muamma” denince akla gelen ilk isim olan Emrî’nin muammalarını müstakil olarak içeren bu eser, onun muammalarının halli (çözümü) ve edebî değerinin ortaya konulması açısından önemli bir yere sahiptir. Çalışmamızda Türk edebiyatındaki “şerh” ve “muamma” kavramları hakkındaki bilgilere kısaca değinildikten sonra Muammâyî Ahmed Çelebi’nin Şerh-i Mu’ammeyât-ı Emrî adlı eseri nüshaları ile birlikte tanıtılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Klasik Türk edebiyatı, şerh, muamma, Muammâyî Ahmed Çelebi, Şerh-i Mu’ammeyât-ı Emrî.
