Özet
FARSÇA-TÜRKÇE MANZUM BİR SÖZLÜK: TUHFE-İ FETHİYYE
Klasik Türk edebiyatı bünyesinde vücut bulan birçok edebî tür bulunmaktadır. Bunlardan biri de kaynak dildeki kelimelerin hedef dil veya dillerdeki karşılıklarına yer verilen manzum sözlüklerdir. Başta dil öğretimini hızlandırmak ve kolaylaştırmak gibi amaçlara matuf olarak kaleme alınan bu eserler, edebiyatımızda oldukça ilgi görmüş ve -farklı diller için yazılmış olanları da bulunmakla birlikte- daha çok Arapça-Türkçe, Farsça-Türkçe veya Arapça-Farsça-Türkçe şeklinde kaleme alınmıştır. Gördüğü ilgi neticesinde çok sayıda manzum sözlük kaleme alınmış ve şimdiye kadar yapılan çalışmalarda bu eserlerin varlığı tespit edilerek ortaya konulmuştur. Yapılan araştırma ve incelemeler neticesinde bu türdeki eserlere her geçen gün yenileri eklenmektedir.
Böyle bir gayretin semeresi olarak manzum sözlükler halkasına eklenen eserlerden biri de Fethî mahlaslı bir şair tarafından 1156/1743-1744 tarihinde Farsça-Türkçe şeklinde tanzim edilen Tuhfe-i Fethiyye’dir. Mesnevi nazım şekliyle yazılmış 80 beyitlik mukaddime ve beyit sayıları 5 ile 18 arasında değişen 32 kıt‘alık sözlük kısmı olmak üzere toplam 403 beyitten müteşekkil olan Tuhfe-i Fethiyye; 900 civarında Farsça kelime veya ibarenin Türkçe karşılığını ihtiva etmektedir.
Bu çalışmada 18. yüzyılda kaleme alınan ve şimdilik bilinen tek yazma nüshası İstanbul Arkeoloji Müzesi Kütüphanesi “EY_1233” numarada kayıtlı bulunan Tuhfe-i Fethiyye’nin şekil ve muhteva özellikleri üzerinde durularak eserden seçilen bazı kıt‘aların çeviri yazılı metnine yer verilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Klasik Türk edebiyatı, 18. yüzyıl, manzum sözlük, Fethî, Tuhfe-i Fethiyye.
