Özet
KUTADGU BİLİG'DE MUNU GÖSTERME EDATI
Gösterme edatları, bir şeyi, bir kimseyi işaret etmek için kullanılan gösterme işleviyle birlikte kuvvetlendirme işlevine de sahip edatlardır. Bu makalede Karahanlı dönemi eserlerinde görülen munu gösterme edatı üzerinde durulmuş, bunun için devrin önemli eseri Kutadgu Bilig’deki munu’lu beyitler ve günümüz Türkçesindeki karşılıkları inceleme malzemesini oluşturmuştur. Tarihî lehçelerde rastlanmayan munu edatı Karahanlı döneminin diğer eserlerinde teklik işaret zamirinin yükleme hâli ekli biçimi olan munı ile karıştırılmıştır. DLT’de ‘işte bu, bu, bunu’ manaları verilerek kanu (hangi) ve kanı (nerede)’ya cevap olarak alınan munu, TİKT’de ‘şüphesiz, mutlaka, işte bunu, bunu’ anlamlarında kullanılmıştır. ‘işte, işte bu’ anlamlarıyla KB’deki kullanım sıklığı dikkat çeken munu’nun eserde aynı manaya gelen munukı, unu, uş unu, uş munu biçimleriyle de karşılaşılmıştır. Çalışmada Karahanlı dönemine özellikle KB’ye özgü olduğu anlaşılan munu edatının Köktürkçedeki kañu sözcüğünün /n/ sesli biçimi olan kanu sözcüğüne bulaşma (contamination) ile oluştuğu fikri işlenmiş, edatın bünyesinde ‘işte’ gösterme edatını işaret eden bu teklik işaret zamirinin de bulunduğu ifade edilmiştir. Ayrıca dönem eserlerinde munu ve munı biçimlerinin karıştırılarak kullanılmasının ekin yapısında bir yükleme hâli eki olduğu varsayımı kabul edilmemiş, bunun sadece munı > munu benzeşmesi olabileceği düşüncesi üzerinde durulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Karahanlı Dönemi, Kutadgu Bilig, Gösterme Edatı, munu
