Özet
ANADOLU'DA YAZILAN İLK ESERLERDEN AKSARAYLI MAHMUD'UN KISSA-YI YUSUF ADLI MESNEVİSİ
Yusuf u Zeliha hikâyesi, Türk edebiyatının en çok okunan ve sevilen konularından birisidir. Bu yüzden 13. yüzyıldan itibaren çoklukla manzum olarak onlarca kez yeniden yazılmıştır.
Bu makalede, Kayseri'de yaşayan emekli öğretim görevlisi Rasim Deniz'in özel kütüphanesinde 21 numarada kayıtlı bulunan Kıssa-yı Yusuf adlı mesnevi tanıtılmaktadır. Mesnevinin ilk sayfasında yazarın adı Aksaralu Mahmud olarak verilmiştir. Bu kişinin 1323 yılında Farsça olarak Müsâmeretü’l-Ahbâr adlı bir tarih kitabı yazan Kerimüddin Mahmud-ı Aksarayî olduğu kanaatindeyiz. Müsâmeretü’l-Ahbâr'da yer alan Arapça ve Farsça şiirler Aksarayî'nin aynı zamanda şair olduğunu da göstermektedir.
Elimizdeki yazma eser bir mecmuadır. Kitap epey yıpranmış durumdadır. Bu mecmuanın 25b-80b yaprakları arasında yer alan mesnevinin tam adı Dâsitân-ı Kıssa-yı Yûsuf ʿaleyhi’s-selâm'dır. 55 varaktan oluşan mesnevinin sondan bir veya iki yaprağı eksiktir. Eserde 1585 beyit yer almaktadır. Mesnevinin içerisinde çeşitli uzunluklarda 15 gazel bulunmaktadır. Mesnevinin konu başlıkları Farsçadır. Eser, fāʿilātün fāʿilātün fāʿilün vezniyle yazılmıştır. Elimizdeki nüshada birçok beyitte vezin hataları bulunmaktadır. Eserin şimdiye kadar başka bir nüshası tespit edilememiştir. Son yaprağının kopuk olması sebebiyle, nerede ve kim tarafından istinsah edildiğine dair herhangi bir kayıt mevcut değildir.
Kaynaklara göre, Aksarayî 13. yüzyılın ilk yarısında doğup 1332-1333 tarihinde vefat etmiştir. Hem tarihî veriler hem de eserin dili mesnevinin XIII. yüzyılın ikinci yarısında yazıldığını göstermektedir. Bu tespitlere göre Kıssa-yı Yûsuf, Eski Anadolu Türkçesinin ilk eserlerinden birisidir. Fakat eserin tespit edebildiğimiz tek nüshasının istinsahı son dönemlere aittir. Bu yüzden arkaik birçok özellik metne tam olarak yansıtılamamıştır.
Çalışmamızda bu önemli eser bilim dünyasına tanıtılmakta, transkripsiyonlu örnek metinler ve tıpkıbasımlar verilmektedir.
Anahtar Kelimeler
Eski Anadolu Türkçesi, Aksaraylı Mahmud, Kıssa-yı Yusuf
