Özet
TÜRK SÖZ DİZİMİNDEKİ YARDIMCI UNSURLAR ÜZERİNE
Türk söz dizimi ile ilgili çalışmalarda cümle unsurları; özne, yüklem, zarf tümleci, nesne, yer tamlayıcısı ve cümle dışı unsurlar / ögeler olarak kabul edilmektedir. Cümle dışı unsurlar da / ögeler de araştırmacılar tarafından, yardımcı öge, cümle dışı öge(ler) / unsur(lar), cümle dışı öge / yüklem dışı öge, cümle başı tümleci, bağımsız tümleç(ler), dolaylı tamlayıcılar, cümle/lere bağlanan ögeler vb. gibi terimlerle karşılanmaktadır.
Cümle dışı unsur ya da bu tür ifadelerin / yapıların nasıl isimlendirileceği yani terim meselesi, üzerinde düşünülmesi gereken bir konudur. Pek çok araştırmacı tarafından bugüne kadar bu yapılar sadece cümle dışı unsur terimi ile karşılanmamış yukarıda da ifade edildiği gibi bunun yanında daha birçok terim de kullanılmıştır. Bu yapılar örneğin ünlemler, cümle başı bağlaçları vb. cümlenin anlamına mutlak surette etki etmektedirler; ancak bunlar bir öge, bir tümleç olamazlar. Yani bunlar özne gibi, nesne gibi, zarf ya da yer tamlayıcısı gibi bir tümleç değillerdir. Bunlar cümlenin yüklemine sorulacak sorularla belirlenemeyen, ancak cümlenin anlamını bir şekilde etkileyen, cümlenin anlamına katkı yapan unsurlardır.
Yapılan çalışmalarda cümle dışı unsur / ögenin neler olduğu, bunların içine nelerin / hangi yapıların alınıp alınmayacağı konusunda yeterli bilginin verilmemesi de dikkat çekicidir.
Şimdiye kadar yapılan çalışmaların bazılarında yalnızca seslenme ünlemleri ile oluşturulan ünlem gruplarını bu kapsama dahil edenler var, bunların yanı sıra cümle başı bağlaçlarını buna dahil eden araştırmacılar var, ara söz / cümleleri buna dahil eden araştırmacılar var.
Bu çalışmada cümle dışı unsur ya da bu tür ifadelerin / yapıların nasıl isimlendirileceği yani terim meselesi üzerinde durularak, hangi yapıların / ifade şekillerinin vb. cümle dışı unsur sayılıp sayılmayacağı sorgulanacaktır.
Anahtar Kelimeler
Türk söz dizimi, cümle unsurları, ana unsurlar, yardımcı unsurlar.
