Özet
17. YÜZYIL DİVANLARINDA ET VE ET YEMEKLERİ
17. yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu’nun duraklamaya geçtiği dönem olmuştur. Siyasi anlamda yaşanan duraklama edebiyata yansımamış, bu yüzyılda da klasik Türk edebiyatı güçlü ve etkili anlatımını korumuş, değerli ve kalemi güçlü şairler yetiştirmeye devam etmiştir. Bu şairlerden ‘Azmî-zâde Hâletî, Cevrî, Fehîm-i Kadîm, Hevâyî, Nâbî, Nâ?ilî-i Kadîm, Nef?î, Neşâtî, Sâbit ve Şeyhülislâm Yahyâ’nın divanlarının taranılmasından hareketle hazırlanan bu çalışmada 17. yüzyıl Osmanlı mutfağı merkezli olarak et ve et yemekleri tespit edilmiştir. Bu unsurlarda çeşit zenginliği olan yemekler, türe ait alt başlıklar halinde verilmiştir. Yemekler ayrıca, başlıklar şeklinde sınıflandırılmış, ilgili beyitler, şiir ve beyit numaraları ile birlikte verilmiştir. Beyitleri yorumlamadan önce, yemeklerin aynı tanım, özellik, pişiriliş şekli, mutfak kültüründeki yerleri vb. bilgilerine yer verilmiş, ilgili bilgiler başta 17. yüzyıl sosyal hayatı ile maddi kültürünü en iyi şekilde yansıttığını düşündüğümüz kaynaklar ile ilgili çalışmalardan yararlanılmıştır. Bunlar arasında Evliyâ Çelebi’nin Seyahatnâmesi’nin özel bir yeri olmuş, birçok yemek çeşidi hakkında kendisinden hayli yararlanılmıştır. Beyitleri yorumlarken, sadece içerdikleri bilgiye değil, şairlerimizin o bilgiyi veya ilgili yemek çeşidini, estetik bakımdan nasıl ele aldıkları üzerinde de durulmuştur. Bu çerçevede, ilgili yemeklerin klasik şiirimizde sadece gerçek anlamlarıyla ele alınmadığı, bunun yanında başta teşbih ve tevriye olmak üzere türlü edebî sanatlara yer verilerek kullanıldığı belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Divan şiiri, yemek, yemek kültürü, et, et yemekleri, mutfak, mutfak kültürü, 17. Yüzyıl
