Özet
BASAT’IN TEPEGÖZ’Ü ÖLDÜRDÜĞÜ BOYDA RİTÜEL BİR İNSAN KURBANI VAR MIDIR?
Hemen hemen tüm dinsel inançların temel uygulamalarından birisi olarak karşımıza çıkan kurban, genel manasıyla Tanrı’ya yakınlaşmak için kesilen hayvan anlamına gelir. Kanlı ve kansız olmak üzere iki ana uygulama şeklinde icra edilen kurban ritüeli, genel olarak tüm dinlerin en temel uygulamalarından birisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Türklerin de tarih boyunca kutsal saydıkları her nesneye sundukları kurban, temel dinî uygulamalardan birisi olmakla birlikte ekseriyetle çeşitlilik arz etmektedir. Oğuz Türklerinin eşsiz eserlerinden birisi olarak karşımıza çıkan Dede Korkut anlatmalarında da kurban uygulamalarının izlerine rastlamak mümkündür. Peki bu uygulamalar arasında insan kurbanı olgusunun izleri de görülmekte midir? Basat’ın Tepegöz’ü öldürdüğü anlatmada ritüel bir insan kurbanı var mıdır? Bu makalede, insan kurbanı ile ilgili soruların yanıtı tafsilatlı bir şekilde aranacaktır. İnsan kurbanı ile ilgili antropolojik düşünceler ve tarihsel seyirler bağlam olarak ele alınarak Türklerde insan kurbanı olgusunun olup olmadığı, araştırmacıların karşıt düşünceleriyle birlikte verilmeye çalışılacaktır. Bu genel değerlendirmelerden sonra da Oğuz Türklerine ait Dede Korkut anlatmalarında insan kurbanının izleri aranmaya çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler
Kurban, İnsan Kurbanı, Dede Korkut, Basat, Tepegöz.
