Özet
XX. YÜZYIL ÂŞIK TARZI ŞİİRDE HALK HİKÂYELERİ: KAĞIZMANLI HIFZI ÖRNEĞİ
Yazılı edebiyatın beslendiği kaynaklar arasında sözlü kültür, sahip olduğu sınırsız malzemesi ile önemli bir yer tutmaktadır. Bu bağlamda metinlerarası ilişkilerin öne çıktığı alanlardan biri folklor ürünleridir. Halk edebiyatı içerisinde büyük yekûn tutan âşık şiiri de metinlerarası boyutta incelenmeye değer malzemeye sahiptir. XX. yüzyıl âşık şiirinin seçkin temsilcilerinden olan Kağızmanlı Hıfzı, XIX. yüzyılın sonunda doğmuş kısa yaşamına rağmen şiirleri ile ünlü olmuş ve günümüze ulaşmıştır. Hıfzı, benzerine çok az rastlanan yüksek hayal gücüne, derin bir söyleyişe, akıcı üsluba ve tasvir gücüne sahip bir âşıktır. Ayrıca Hıfzı, ağıt söyleme konusuna yeri kolay kolay doldurulmayacak bir yetenektir.
Kağızmanlı Hıfzı şiirlerinde dini-tasavvufi konuları; Allah ve peygamber aşkını, tabiat sevgisini, vatan aşkı ve beşeri aşkı başarılı bir şekilde işlemektedir. Âşık, şiirlerinde aşk temasını ele alırken ana temanın aşk olduğu ünlü halk hikâyeleri “Leyla ile Mecnun, Kerem ile Aslı, Ferhat ile Şirin, Yusuf ile Züleyha ve Âşık Garip ile Şah Senem”den de bahseder. Bu metinlerarası ilişkiler bakımından bir metnin içinde başka bir metnin somut olarak varlığının göstergesidir. Metinlerarasıkta meşhur kimselere, hikâyelere, efsanelere, ayet ve hadislere vb., dolaylı olarak işaret etmek anlamına gelen “telmih” ya da “anıştırma” (allusion) daha çok şiir sahasında gözlenen bir kavramdır.
Çalışmada Kağızmanlı Hıfzı’nın şiirlerinde göndermede bulunduğu halk hikâyeleri metinlerarası ilişkiler içerisinde “anıştırma” (allusion) merkezli olarak incelenecektir.
Anahtar Kelimeler
Kağızmanlı Hıfzı, halk hikâyesi, halk şiiri, motif, anıştırma
