Özet
DEDE KORKUT HİKÂYELERİNDE TOPLUMSAL ÖĞRETİLER
Yaşanmış olaylar insanın ve toplumun zihninde kendilerini tekrar ederler. Böylece kurumsallaşıp adet, gelenek, görenek ve kanun olurlar. Bu kurum, kanun ve adetler toplumun ve bireyin bilincinde sözle hayat bulurlar. Bu kültürün bilgisini üretmek için birey ve toplum zihni eşzamanlı çalışır. Bugün insanlara yaşanmış olaylar üzerine yorumlar sunanlar ve toplumu yönlendirenler; yazarlar, tarihçiler, filozoflar, sosyologlar ve din adamlarıdır. Halbuki geçmişte şimdi farklılaşmış bu görevleri üstlenen tek bir kişi vardı, bilici ozan. Bu Batı’da Homeros, Hesiod’tu. Doğu’da Dedem Korkut... Dede Korkut Hikâyeleri’nde bir toplum yapısının bütün mekanizmalarıyla birlikte ele alındığını her mekanizmaya ait normlar bütününün hem genç nesle hem yaşlı nesle aktarıldığını görürüz. Dedem Korkut, ideal normları taşıyan arketiplerin üreticisi ve öğreticisidir. Bu hikâyeler toplumun yetişkin bireylerine toplumlarının değer yargılarını, kutsallarını hatırlatıp onları bu topluma ait oldukları için onurlandırırken; genç bireylerine de bu yargıları, kutsalları gösterip onları bu toplum için çabalayan bireyler olmak için yüreklendirmektedir. Bu normlar; evlat sahibi olmak, iyi bir aile olmak, toplumun yararı için çalışmak, devlet şuuru, boy şuuru, alplık şuuru gibi toplumun bekası için elzem olan normlardır.
Anahtar Kelimeler
Türk Edebiyatı, Dede Korkut, toplumsal öğretiler, mit, arketip
