Özet
PENBE-ZÂDE-İ ERZEN-İ RÛMÎ’NİN RİSÂLE Fİ’L-ARÛZ’U
Eski edebiyatımızda nazmın, teknik bir yapı arz eden aruz ile olan ayrılmaz bütünlüğü sebebiyle yüzyıllar boyunca ilm-i arûzla ilgili çeşitli eserler vücuda getirilmiştir. Ortaya çıkan bu eserler aruzun ıstılahları, ihtiva ettiği kavramlar ve tatbiki açısından ele alınmıştır. Aruz ilmi, esas itibariyle aynı olan fakat yeni bahirlerin ihdası, daire sistemindeki farklılıklar, aruz tasarrufları ve işleniş tarzı bakımından tenevvü gösteren bir yapı arz etmesi bakımından dikkate değerdir. Penbe-zâde Erzen-i Rûmî’nin mensur olarak kaleme aldığı Risâle fi’l-Arûz, ilm-i arûzu öğretmek gayesiyle meşhur manzum sözlük Tuhfe-i Şâhidî’deki bahir ve vezinlerin ele alındığı bir eserdir. Eser, bahirler, bahirlerin isimlendirilme sebepleri, usûller, cüzlerin nasıl oluştuğu, taktî’ler gibi ilm-i arûzun asıl konularına taalluk eden bir yapı arz eder. Bu yazıda, hayatı hakkında herhangi bir bilgiye rastlayamadığımız müellifin tespit edebildiğimiz eserlerinden bahsedilmiş ve hâssaten çalışma konumuz olan Risâle fi’l-Arûz tanıtılmış ve ardından da iki nüshası elde edilen eserin çeviri yazılı ve tenkitli metni verilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Aruz, Penbe-zâde, Penbe-zâde Erzen-i Rûmî, Risâle fi’l-Arûz, Aruz risaleleri
