Özet
ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİNDE ÖZNE SIFAT FİİLLİ YAPILAR VE NESNE SIFAT FİİLLİ YAPILAR: SIFAT FİİL EKLERİNİN NÖBETLEŞE KULLANIMI ÜZERİNE KURAMSAL YAKLAŞIM
Robert Underhill, Chomsky’nin kuramlarını esas alarak Türkçedeki sıfat fiillere (esasında sıfat fiilli yapılara) yapısal/söz dizimsel açıdan bakmış ve bu yapıları “Özne Sıfat Fiilli Partisip” ve “Nesne Sıfat Fiilli Partisip” olmak üzere iki farklı türde sınıflandırmıştır. Sıfat fiili yapılar, Türkçede, derin yapının yükleminin yüzey yapıda -An (ve eş değeri) ve/veya -DIk biçimbirimlerinden birini alması ile oluşmaktadır. Yüzey yapıda, sıfat fiil eki ile genişleyen derin yapının yüklemi, derin yapıdan yükselerek sağına yerleşen nesneyi/tümleci nitelemeye başlamaktadır. Nitelenen bu unsura Chomsky başad (head noun) demiştir. Bu çalışmada, Eski Anadolu Türkçesi Dönemi’nde kullanılan sıfat fiilli yapılar, biçim-sözdizimsel ve anlambilimsel temelde ele alınacaktır. Özelde ise, Underhill’in başadın derin yapıdaki konumunu ve işlevini temel alarak yaptığı sınıflamanın, Eski Anadolu Türkçesi Dönemi’nde her durumda geçerli olup olmadığı tartışılacaktır. Eski Anadolu Türkçesi Dönemi’nde sıfat fiilli yapılar Chomsky’nin Üretken-Dönüşümlü Dil Bilgisi ve Yönetim Bağlama Kuramı temelinde incelenecek, sıfat fiil eklerinin nöbetleşe kullanımları -hem özne sıfat fiilli yapılarda hem de nesne sıfat fiilli yapılardaki kullanımları- derin yapı-yüzey yapı temelinde analiz edilecektir.
Anahtar Kelimeler
Türkçe, Eski Anadolu Türkçesi, sıfat fiilli yapı, derin yapı, yüzey yapı
