Özet
KUTADGU BİLİG’DE “YANUT” / “CEVÂB”
Karahanlı ve İslami devir Türk edebiyatının ilk büyük eseri olan Kutadgu Bilig mükâleme (karşılıklı konuşma) üslûbu dolayısıyla Türk edebiyatının ilk tiyatro eseri olma özelliğini de üzerinde taşır. Mükâleme / karşılıklı konuşma / diyalog için ise soru / yanıt tekniğine baş vurmak kaçınılmazdır.
Bu çalışma Kutadgu Bilig’deki “yanut” / “cevâb” sözcüklerinin kullanımına ilişkindir. Eserde Türkçe bir sözcük “yanut” ile Arapça bir sözcük “cevâb”ın kullanım oranı “yanut” için 171, “cevâb” için 177’dir. Şair, Arapça sözcüğe 151 kez başlıkta yer vermiş bunun yanında diğer 26 yerde geçen yalın ve ek almış “cevâb”la, “cevâb bir-”, “cevâb kıl-” birleşik fiillerini düz anlamıyla kullanmıştır. 151 kez başlıkta kullanılan “cevâb” için Yusuf Has Hâcib’e ait olmadığı, müstensihler tarafından ilave edildiği ihtimalini de göz önünde bulundurmak gerekir. Çalışmada Yusuf Has Hâcib’in Türkçe “yanut” sözcüğünü, Arapça “cevâb” sözcüğüne tercih ettiği beyitlerden hareketle göz önüne serilecek, her iki sözcüğün hangi söz öbekleriyle kalıplaştıkları irdelenecek, söz konusu sözcüklere ilişkin KB III Dizin – Sözlük cildindeki madde başı / içi kullanımlara yönelik önerilerde bulunulacaktır.
Anahtar Kelimeler
Kutadgu Bilig, Yanıt, Cevap, Mükâleme/Karşılıklı Konuşma/Diyalog.
