Özet
ÂŞIK YAKUP TEMELİ’NİN KURT HASAN HİKÂYESİ ÜZERİNE BİR İNCELEME
Halk hikâyeleri, geleneksel bağlamda Türk halk edebiyatının içerik ve icra ediliş anlamında önemli özgünlükler arz eden geniş yelpazeli zengin türlerin¬den biridir. Bir geleneğe bağlı olarak icra edilen yapının bilhassa âşıklar tarafından terennüm edildiği ifade edilmelidir. Âşıklar tarafından söylenen halk hikâyeleri, yer yer masal ve destan özellikleri gösteren nesilden nesle aktarılan anlatılardır. Destan, masal, efsane ve fıkra gibi anlatmaya dayalı türlerden olan halk hikâyele¬rinin Türk halk edebiyatı içinde ayrı bir yeri ve önemi vardır. En eski ve köklü anlatım geleneği olan destanlar, zamanla yerini halk hikâyelerine bırakmışlardır. Bu noktada Türk Edebiyatı için geçiş dönemi eseri olarak görülen “Dede Korkut Hikâyeleri” hem destanın hem de halk hikâyelerinin özelliklerini göstermesi bakımından dikkat çekicidir. Halk hikâyeleri nazım ile nesir bütünlüğünün görüldüğü ve nesir kısmının yoğun olduğu bir yapıya sahiptir. Olaylar, nesir kısmında anlatılırken kahramanların duyguları, düşünceleri ve konuşmaları nazımla aktarılmıştır. Hikâyeler, çeşitli konulara sahip olmakla beraber halk hikâyelerinde aşk ve kahramanlık konularının işlenme sürecinin yoğunluğu tespitlerimiz arasında görülmektedir. Halk hikâyeleri Türk, Arap ve Hint-İran kaynaklı olmak üzere üç grupta incelenmektedir. Halk hikâyelerinde kişiler ve olaylar, realist bir yaklaşımla ele alınmaktadır. Halk hikâyeleri Anadolu sahası anlatmaları içinde geniş yer tutmaktadır. Araştırmacılar halk hikâyelerini birbirinden farklı kılan noktalarını belirleyerek çeşitli tasnifler tapmışlardır. Halk hikâyeleri kültür ve kültür öğelerinin izlerini taşıması, toplumun sosyal ve kültürel yaşamını yansıtması, gelenek ve görenekleri koruması bakımından önemlidir. Âşıklar, kültürü halk hikâyeleri aracılığıyla koruması, günümüzde yaşatması ve kültürün geleceğe taşınmasında bir nevi aktarıcı, anlatıcı rolünü sahiplenmektedir. Çalışmamızın konusu olan Âşık Yakup Temeli’nin “Yusuf ile Elif”, “Süleyman ile Şahperi” ve “Kurt Hasan” adında üç hikâyesi bulunmaktadır. Daha önceki süreçte “Âşık Yakup Temeli’nin Süleyman ile Şahperi Hikâyesi Üzerine Bir İnceleme’’ adlı makalemizde aşığın hayatı etrafında söz konusu halk hikâyesi incelenmişti. İlgili çalışmada söz konusu âşığın hayatı hakkında çeşitli bilgiler verildiği için bu çalışmamızda âşığın hayatı ile ilgili bilgiler, tekrara düşülmemek adına verilmeyecektir. Makalede Âşık Yakup Temeli’nin halk hikâyeciliğine dair kısa bir bilgi verildikten “Kurt Hasan” hikâyesi, motif sırası, kaynağı, coğrafyası, zamanı, kahramanları, epizotlarının ve şiirlerinin tahlili, formelleri, dil ve anlatımı gibi çeşitli yönlerden ele alınıp değerlendirilecektir. Yapılan bu çalışmada hikâyenin orijinal metnine de yer verilecektir. Böylece “Kurt Hasan” hikâyesi ilk kez ilim dünyasına tanıtılıp duyurulacaktır.
Anahtar Kelimeler
Halk hikâyesi, âşık, Yakup Temeli, Kurt Hasan, epizot, motif sırası
