TÜRKİYE’DE MEYDANA GELEN DEPREM FELÂKETLERİNİN ÖZBEK ŞİİRİNE YANSIMASI
(THE REFLECTION OF EARTHQUAKE DISASTERS WHICH OCCURED IN TURKYE IN UZBEK POETRY
)
|
Author
|
:
Doç. Dr. Murad Halmet
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
11
|
|
Number |
:
32
|
|
Page |
:
33-42
|
Özet
Üç taraftan denizlerle çevrili olan Türkiye coğrafi olarak Asyalı, Avrupalı, Ortadoğulu ve Akdenizli olan ender bir ülkedir. Dünya deniz güzergâhları açısından en önemli boğazlara (İstanbul ve Çanakkale) sahip, jeostratejik ve jeopolitik konumu itibariyle eşsiz bir ülke olan Türkiye aynı zamanda dünyadaki en yoğun deprem fay hatlarının üzerinde bulunmaktadır. Dolayısıyla tarih boyunca birçok yıkıcı depremlere sahne olan Türkiye’de yüz binlerce insan hayatını kaybetmiş, milyonlarcası da sakat kalmıştır. Ayrıca depremler sebebiyle Türkiye’de büyük maddi kayıplar da yaşanmıştır. Türkiye tarihindeki en korkutucu depremlerin sonuncusu 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş merkezli on ilimizde sadır olmuştur. Bu deprem neticesinde on binlerce insan hayatını kaybetmiştir. Yine on binlercesi yaralanmış, sakat kalmıştır. Depremin meydana geldiği şehirler adeta enkaza dönüşmüştür. Dünya genelinden arama-kurtarma, maddi ve manevi yardımlar yapılmıştır. İlk günden yardıma koşan ülkelerden biri Özbekistan olmuştur. Özbek Türkleri de halk olarak bağışlar toplamış, Türkiye’ye yardımlar göndermiştir. Bununla birlikte Özbek Türklerinin manevi anlamda ortaya koyduğu vefa ve sevgi, edebiyat sahasında yaşanmıştır. Meselâ, 20. ve 21. asırlarda Türkiye’de meydana gelen bazı büyük depremler Özbek şiirine yansımıştır. Bu şiirler kronolojik olarak 1910’lu yıllarda Kars ve Ardahan ile 2023 yılında Kahramanmaraş merkezli on ilde meydana gelen büyük depremlerle ilgilidir. Söz konusu şiirler Türkiye Türklerine başsağlığı ve sabır dileme, dualarda bulunma, Türk-İslâm dünyasını acilen Türkiye ve halkına maddi-manevi yardımda bulunmaya davet; Türk milletini düşmanlarını sevindirmemek adına dimdik ayakta durmaya çağrı, Türkiye Türklerinin derdinin Özbek Türklerinin derdi olduğu gibi tema ve muhtevalardan oluşmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Türkiye, deprem, Kahramanmaraş, Özbekistan, Özbek şiiri.
Abstract
Surrounded by seas on three sides, Turkey is a rare country that is geographically Asian, European, Middle Eastern and Mediterranean. Turkey, which has the most important straits (Istanbul and Çanakkale) in terms of sea routes in the world and is a unique country in terms of its geostrategic and geopolitical location, is also located on the most intense earthquake fault lines in the world. Therefore, hundreds of thousands of people have lost their lives and millions have been disabled in Turkey, which has witnessed many devastating earthquakes throughout history. In addition, due to earthquakes, great financial losses have been experienced in Turkey. The last of the most frightening earthquakes in the history of Turkey hit ten provinces in Kahramanmaraş on February 6, 2023. Tens of thousands of people died as a result of this earthquake. Again, tens of thousands of them were injured and maimed. The cities where the earthquake took place turned into rubble. Search-rescue, material and moral aids were provided from all over the world. Uzbekistan was one of the countries that came to help from the first day. Uzbek Turks also collected donations as a people and sent aid to Turkey. However, the loyalty and love that the Uzbek Turks showed in the spiritual sense was experienced in the field of literature. For instance, some majör earthquakes that took place in Turkey in the 20th and 21th centuries were reflected in Uzbek poetry. These poems are chronologically about to the great earthquakes that occured in Kars and Ardahan provinces in 1910’s and in ten cities centered in Kahramanmaraş in 2023. The poems in question are offer condolences and patience to the Turks of Turkey, top ray, to invite the Turkic-Islamic world to urgently provide material and moral assistance to Turkey and its people; The call of the Turkish nation to stand upright in order not to make their enemies happy, consists of themes and contents, just as the problems of the Turks of Turkey are the problems of the Uzbek Turks.
Keywords
Turkey, earthquake, Kahramanmaraş, Uzbekistan, Uzbek poetry.
