MUAMMÂYÎ AHMED ÇELEBİ’NİN ŞERH-İ MU’AMMEYÂT-I EMRÎ ADLI ESERİ
(MUAMMÂYÎ AHMED ÇELEBİ’S WORK NAMED ŞERH-İ MU’AMMEYÂT-I EMRÎ
)
|
Author
|
:
Arş. Gör. Songül Akboğa
, Prof. Dr. Filiz KILIÇ
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
11
|
|
Number |
:
32
|
|
Page |
:
1-12
|
Özet
Kelime anlamı olarak “gizli, örtülü, anlaşılması güç, işaret ve remiz yoluyla söylenmiş söz veya şey”; edebiyat terimi olaraksa bir ismin gizlenmesi amacıyla tertip edilmiş bilmeceleri içeren türe ad olan muamma, şu anki bilgilere göre Arap edebiyatında ortaya çıktığı düşünülen, oradan Fars edebiyatına geçerek müstakil bir ilim haline gelip teorisi en ince ayrıntısına kadar ortaya konulmuş edebî bir maharettir.
Klasik Türk edebiyatında ilk nüvelerini 15. yüzyılda gördüğümüz ve 16. yüzyıla gelindiğindeyse altın çağını yaşayan muamma, şarihlerin dikkatini çeken bir tür olmayı başarabilmiştir. Özellikle muamma yazma konusunda klasik edebiyatın mihenk taşı sayılan Emrî’nin muammaları, hem kendi döneminde hem de kendinden sonraki dönemlerde adından söz ettirebilmiş ve şarihler tarafından şerh edilmeye değer manzumeler olarak görülmüştür. Muammâyî Ahmed Çelebi’nin Şerh-i Muammeyât-ı Emrî’si de bu anlayışla kaleme alınan eserlerden biridir.
Türk edebiyatında “muamma” denince akla gelen ilk isim olan Emrî’nin muammalarını müstakil olarak içeren bu eser, onun muammalarının halli (çözümü) ve edebî değerinin ortaya konulması açısından önemli bir yere sahiptir. Çalışmamızda Türk edebiyatındaki “şerh” ve “muamma” kavramları hakkındaki bilgilere kısaca değinildikten sonra Muammâyî Ahmed Çelebi’nin Şerh-i Mu’ammeyât-ı Emrî adlı eseri nüshaları ile birlikte tanıtılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Klasik Türk edebiyatı, şerh, muamma, Muammâyî Ahmed Çelebi, Şerh-i Mu’ammeyât-ı Emrî.
Abstract
As a word meaning "hidden, veiled, difficult to understand, a word or thing said by means of sign and remiz"; as a literary term, "enigma", which is the name of a genre that includes riddles organised for the purpose of concealing a name, is a literary skill that is thought to have emerged in Arabic literature according to the current information, from there it passed to Persian literature and became an independent science and its theory was put forward to the finest detail.
In classical Turkish literature, the enigma, the first nuclei of which we see in the 15th century and which experienced its golden age in the 16th century, managed to become a genre that attracted the attention of the commentators. In particular, Emri's enigmas, which are considered to be the cornerstone of classical literature in terms of writing enigmas, made a name for themselves both in his own period and in the following periods and were considered as verses worthy of commentary by the commentators. Muammâyî Ahmed Çelebi's Şerh-i Muammeyât-ı Emrî is one of the works written with this understanding. This work, which contains Emrî's enigmas, the first name that comes to mind when it comes to enigmas in Turkish literature, has an important place in terms of solving his enigmas and revealing their literary value.
In our study, after briefly mentioning the information about the concepts of "commentary and enigma" in Turkish literature, Muammâyî Ahmed Çelebi's Şerh-i Mu'ammeyât-ı Emrî is introduced together with its copies.
Keywords
Classical Turkısh literature, commentary, enigma, Muammâyî Ahmed Çelebi, Şerh-i Muammeyât-ı Emrî.
