Özet
BALKAN TÜRKLERİ EDEBİYATI VE HALK KÜLTÜRÜNÜN TÜRKİYE’DEKİ ÜNİVERSİTE EĞİTİMİNDE YER ALMASININ GEREKLİLİĞİ ÜZERİNE BAZI TESPİTLER
Osmanlı Devleti’nin Balkanlar’dan çekilmek zorunda kalmasının ardından, bu bölgede kurulan yeni devletler içerisinde ciddi sayıda bir Türk nüfusu da varlığını sürdürmeye çalışmıştır. Bu Türk nüfusu, Balkanlar’ın genelinde yüzyıllardır “çoğunlukta” ve “hâkim” konumda iken, yeni dönemde “azınlık” durumuna düşmüştür.
Gerek 19. yüzyılda başlayan ve çok sancılı bir şekilde süren göç sürecinde yaşanan acı olaylar, gerekse yeni kurulan yönetimlerin Türk nüfusa yönelik baskı ve yıldırma politikaları, Balkan Türklerinin zihin ve ruh dünyasında çeşitli sarsıntıların yaşanmasına neden olmuştur. Her şeye rağmen; Balkanlar’da yaşayan Türkler arasında, gerek Osmanlı Devleti döneminden gelen yüzyılların kültür birikimi, gerekse çağdaş bir edebiyat oluşturma ve sürdürme çabaları devam etmiştir. Balkanlar’da yaşayan Türklerin bu çabalarına karşılık, genel olarak Türkiye’ye, özel olarak da üniversitelere büyük bir görev düşmektedir. Bu bölgedeki Türk kültürü ve edebiyatının yaşatılmasına konferans, sempozyum, panel gibi organizasyonlarla katkı sağlamak bu görevin bir bölümüdür şüphesiz. Ancak, özellikle Türkiye üniversitelerinin başta Türk dili ve edebiyatı ve Türkçe öğretmenliği bölümleri olmak üzere sosyal alanlarında verilen eğitimlerde, bu konuda bir eksikliğin bulunduğu göze çarpmakta olup, Balkan Türklerinin korumaya çalıştıkları kültürün ve çağdaş edebiyat ürünlerinin yeterince tanıtılması ve öğretilmesinin gerekliliği hayatî bir önem taşımaktadır düşüncesindeyiz.
Araştırmamızda; Balkan Türkleri edebiyatının belli başlı dönemleri, temsilcileri ve bunların başlıca eserleri ile Balkan Türkleri halk kültürünün, Türkiye’deki üniversite eğitiminde nasıl ve ne şekilde yer alıp almadığı konusu örneklerle incelenecektir.
Üniversiteden mezun olan öğretmen adaylarımızın, genç Türkologların Balkan Türkleri edebiyatı ve halk kültürü hakkında yeterli bilgiye sahip olmadıkları gerçeğinden hareketle, Balkanlar’daki Türk varlığını ve bu coğrafyada hayat bulan edebi faaliyetleri yeni nesile tanıtma ve öğretmenin; Türklerin ortak dil, kültür ve tarih birliğini göstermesi, Balkanlar’ın bir Türk yurdu olduğunu ortaya koyması ve Balkan Türkleri ile Türkiye Türkleri arasındaki bağları güçlendirmesi bakımından önemli olduğu sonucuna varılacaktır.
Anahtar Kelimeler
Balkanlar, Balkan Türkleri, kültür, dil ve edebiyat