Özet
ZAMANA UYMAK YAHUT ABDULLAH ZÜHTÜ’NÜN MÜTAREKE DÖNEMİ HİKÂYELERİNDE YABANCILAŞMA VE ÖZE DÖNÜŞ
Mütareke Dönemi, 1918 ile 1922 yılları arasındaki dört yıllık bir süreci kapsamaktadır. Türk toplumu açısından son derece sıkıntılı bu sürecin tanıklarından Abdullah Zühtü, 1920 ile 1922 yılları arasında Peyam-ı Sabah gazetesinde yayımladığı 26 hikâyeden, özellikle “Yeni Zaman Sahnelerinden” üst başlığını taşıyan hikâye dizisiyle, değişen sosyal ve siyasal koşullar karşısında Türk insanının yaşadığı ahlaki değişim/dönüşüm ve öz değerlerinden uzaklaşma gibi meselelere eğilir. Abdullah Zühtü, hikâyeleriyle bir yandan bu hususlara farkındalık oluşturur diğer yandan çözüm önerileri getirir. Abdullah Zühtü’nün bu dönemde yayımladığı hikâyelerde; “dışarıdan” gördüğüyle ve duyduğuyla yeni bir hayat kurmaya çalışan kişiler, kendi yaşam pratiklerine uymadığı hâlde başkası/öteki gibi davranır. Öz değerlerine yabancılaşmış kişiler sırrını ve sınırlarını anlayamadığı değişimi taklit yoluyla yaşamaya başlar. Abdullah Zühtü orta ve alt sınıftan insanların hayatlarından kesitler şeklinde kaleme aldığı hikâyeleriyle söz konusu dönemdeki değişimin/dönüşümün toplumdaki izlerini belirginleştirir. Değişimin karşı konulmaz rüzgârına kapılarak henüz kendi bireysel gelişimini tamamlayamamış veya “ötekine” benzeyerek mukallit bir kişilik geliştirenleri, kendi millî ve manevi değerlerine yabancılaşmış yönleriyle ele alır. Bunların yanı sıra bireyselleşme sürecini başarıyla tamamlamış ve yeniliği/yenileşmeyi hakkıyla anlamış kişilere de yer verir. Abdullah Zühtü hikâyelerinde panoramasını sunduğu yozlaşmış hayatlara, yine hikâye şahısları aracılığıyla “iyileştirici/çözüm önerisi sunan” bir bakış açısıyla yaklaşmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Abdullah Zühtü, Mütareke Dönemi, Peyam-ı Sabah, farkındalık, yabancılaşma.