Özet
KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE YARATIM İDEASI ÜZERİNE BİR KULLANIM: “KEVN Ü FESÂD / OLUŞ VE BOZULUŞ
İnsan, yaratıcı, evren ilişkisi insanlık tarihi boyunca ontolojik tartışmaların temelini oluşturan; felsefe, din ve edebiyatın düşünsel alanına etki eden en temel meselelerden biridir. Anadolu coğrafyasında İslamiyet ve tasavvuf etkisiyle gelişen varlık teoremleri, klasik Türk şiirinin başat metafor unsurlarındandır. Antik Yunan medeniyeti devrinde filozoflar tarafından ileri sürülen ve İslam coğrafyasında birçok filozof ve ilim adamı tarafından yorumlanan “oluş ve bozuluş” fikri ise maddenin hareketi esas alınarak geliştirilmiştir. Arapçada “kevn ve fesâd” kelimeleriyle karşılanan oluş ve bozuluş, klasik Türk şiirinde varlık algısı etrafında dünya kavramıyla ilişkilendirilerek kullanılan felsefi temelli söz öbekleri arasındadır. İslam felsefesinde maddenin sürekli bir değişim ve dönüşüm içinde bulunduğu fikrini yansıtan oluş ve bozuluş hareketi, şiirde ise dönüşümün yarattığı etkiyle genellikle dünyanın fani, geçici ve aldatıcı olduğunu vurgulamak için kullanılmıştır. Ayrıca bu beyitlerin felsefi zeminde oluşturulan bir hayale matuf olarak kurgulanmaları dikkat çekicidir. Hazırlanan makale klasik şiirde “kevn ü fesâd” birleşik yapısıyla karşılanan bu düşüncenin kullanım alanlarını ve şiirde hangi unsurlarla bir arada bulunduğunu tespit etme amacı ile kaleme alınmıştır.
Anahtar Kelimeler
klasik Türk şiiri, oluş ve bozuluş, kevn ü fesâd, felsefe, varlık