Özet
19. YÜZYIL ÂŞIK ŞİİRİNDE HALK HİKÂYESİ İLE ÖZDEŞLEŞEN MOTİFLERE YAPILAN GÖNDERMELER
Halk hikâyeleri, sözlü nesir anlatıların zengin ve çok boyutlu türlerindendir. Dede Korkut hikâyelerinin akabinde 16. yüzyıldan itibaren âşıklar tarafından tasnif edilip anlatılmaya başlayan hikâyeler nazım-nesir birlikteliğinden oluşmaktadır.
Halk hikâyeleri, aşıklar tarafından epizot sırasına uygun olarak tasnif edilirken epizot ve epizot sırası da sözlü kültür ortamının bir özelliği olarak benzerlik arz eder. Genellikle hikâyelerde aşk ve kahramanlık konusu işlenir. Aşk konusunu işleyen halk hikayelerinde epizot sırası gibi motifler arasında da -dağa ve çöle gitme, güzellik, kavuşamama vb.- ortaklıklar gözlenir. Halk hikâyelerinde ortaya çıkan motif zenginliğinin yanı sıra bazı hikâyelerde bir veya birkaç motifin sadece o hikâyeye özel olduğu görülür.
Çalışmada aşk konusunu işleyen halk hikâyeleri arasında bulunan Leyla ile Mecnun, Yusuf ile Züleyha ve Kerem ile Aslı hikâyeleri gözden geçirilerek bu hikâyelere özgü -dile düşme, güzellikle doyurma, diş çektirme, vb. - motifler tespit edilmiştir. Daha sonra 19. yüzyıl âşık tarzı şiir geleneği temsilcisi âşıkların şiirleri incelenerek ilgili motifin manzumelere nasıl yansıdığı üzerinde durularak değerlendirilmektedir.
Anahtar Kelimeler
Motif, metinlerarası, gönderme, aşk, şiir.