Özet
24-36 AY ARALIĞINDAKİ ÇOCUKLARIN DİL GELİŞİMİNDE CİNSİYETİN, KARDEŞ FAKTÖRÜNÜN, EBEVEYNLERİN EĞİTİM DURUMUNUN, ANNELERİN ÇALIŞMASININ VE AİLELERİN SOSYO EKONOMİK DÜZEYİNİN ETKİSİ
Çocuğun hayatında gelişimin en hızlı olduğu dönem 0-3 yaş aralığıdır. Bu dönemde yaşanan gelişim, çocuğun gelecekteki başarısı için büyük önem taşır. İnsan hayatı iletişimle başlar ve 0-3 yaş aralığı iletişimin de başladığı dönemdir. Bebekler, dünyaya geldikleri ilk andan itibaren çevreleriyle iletişim kurarak öğrenir ve gelişir. Çocuk, doğası gereği sosyal bir varlık olduğu için çevresiyle etkileşim kurma ihtiyacı duyar ve bu ihtiyacı karşılamak için dil edinimi sürecine girer. Dil edinim sürecinde insan çevreyle sürekli etkileşim halindedir ve bu durumda başta aile olmak üzere çevresel faktörlerin insan hayatı için önemini ortaya koymaktadır (Bal, 1988; Koçak, 2003; Yavuzer, 1999). Dil gelişimi, sadece dilin kendisine özgü özelliklerden değil, aynı zamanda aile, sosyal çevre, eğitim düzeyi gibi çeşitli çevresel faktörlerden ve sosyal etkileşimlerden etkilendiği bir çok çalışmada bahsedilmiştir (Bloom, 1964; Erdoğan ve ark., 2005; Ergin, 2012; Erkan, 2011; Koçak, 2005; Öztürk, 1995; Temiz, 2002). Dil edinimi alanındaki literatür incelendiğinde, çalışmaların büyük bir kısmının 3 yaş ve sonrasındaki dönemi kapsadığı, 0-3 yaş arasındaki kritik dönemde yaşanan dil gelişiminin ise yeterince incelenmediği görülmektedir. Oysaki, dilin temellerinin atıldığı ve en hızlı gelişim gösterdiği dönem olan 0-3 yaş arası, dil edinimi sürecinin en önemli evresidir. Çocukların dil edinimi süreci, birçok faktöre bağlıdır. Genetik yatkınlık, çevresel faktörler ve sosyal etkileşimler, dil öğrenme sürecinde önemli rol oynar. Bu makalede, 24-36 ay arasında bulunan 159 çocuk ve ebeveynleri ile çalışılmıştır. Çocukların dil edinim sürecinde potansiyel etkileri olabileceği düşünülen cinsiyet, kardeş sayısı, ebeveynlerin eğitim seviyesi, annenin çalışma durumu ve ailenin sosyoekonomik düzeyi gibi demografik ve sosyoekonomik değişkenler detaylı bir şekilde incelenmiştir. Bu çalışmada, değişkenler arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmak amacıyla nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modelinden faydalanılmıştır. Standartlaşmış dil gelişim testleri olan; “Türkçe İfade Edici ve Alıcı Dil Testi (TİFALDİ)” ve “Denver Gelişim Tarama Testi II (DGTT II)”nin dil bölümü, çocukların dil becerilerinin farklı boyutlarını değerlendirmek için kullanılmıştır. Ayrıca çocukların demografik bilgilerine ulaşmak amacıyla “Kişisel Bilgi Formu” kullanılmıştır. Yapılan analizler, çocukların dil gelişimlerinin cinsiyetlerine göre farklılık göstermediği, kardeş sahibi olma durumlarına göre farklılık göstermediği, ev dışı ücretli bir işte çalışan anneye sahip çocukların dil gelişimlerinin çalışmayan anneye sahip çocuklarının dil gelişimlerinden daha ilerde olduğu, ebeveynlerin öğrenim düzeyi arttıkça çocukların dil gelişim düzeylerinin de arttığı ve ailenin aylık gelir düzeyi arttıkça çocukların dil gelişim düzeylerinin de arttığı sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Dil, Dil Gelişimini Etkileyen Faktörler, Erken Çocukluk, 24-36 Ay Grubu Çocuk, Ebeveyn Öğrenim Düzeyi