Özet
HAREZM TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ MU‘ÎNÜ’L-MÜRÎD ÜZERİNDE TEMATİK BİR SINIFLANDIRMA
Harezm Türkçesi, Karahanlı Türkçesinden Çağatay Türkçesine geçiş döneminin dili olarak, Türk dili tarihi bakımından büyük önem taşır. Mu‘înü’l-Mürîd, Harezm Türkçesinin kendine özgü dil özelliklerini barındırması açısından da kayda değer bir öneme sahiptir. Dolayısıyla, dönemin önemli eserlerinden biri olan Mu‘înü’l-Mürîd üzerinde tematik bir sınıflandırma çalışması, terimlerin kullanım alanlarına göre değerlendirilmesi ve ilgili kavramların etimolojisi ve anlamlarının incelenmesi, dönemin dili, kültürü ve toplumsal yaşamının önceki ve sonraki dönemlerle mukayese yapılabilmesi açısından önemlidir. Bu çalışmada Mu‘înü’l-Mürîd’de yer alan isim kategorisindeki kelimeler tematik olarak sınıflandırılmaya çalışılmıştır. Metnin incelenmesi sürecinde öncelikle anahtar kavramlar belirlenmiş, ardından bu kavramlar belirli bir sınıflandırma çerçevesinde gruplandırılmıştır. Terimlerin kullanım alanları, etimolojisi ve anlamı incelenmiş, ait oldukları kategorilere göre değerlendirilmiş ve eserin ilgili bölümlerinden alıntılanan örneklerle desteklenerek açıklanmıştır. Eserde temalarına göre tespit edilen isim grubundaki kelimeler, 25 başlık altında incelenmiştir: 1. Akrabalık adları, 2. Hayvan adları, 3. Organ adları, 4. Yiyecek ve içecekler, 5. Savaş aletleri, 6. Sayılar, 7. Tabiatla ilgili kavramlar 8. Nesnelerin özellikleriyle ilgili kavramlar, 9. Zamanla ilgili kavramlar, 10. Süs eşyaları, 11. Giyim kuşam, 12. Müzik aletleri, 13. Meslekler, 14. Ev ve aletleriyle ilgili kavramlar, 15. Namazın esasları ve vakitleri, 16. Abdestle ilgili kavramlar, 17. Allah’ın isim ve sıfatları, 18. İmanla ilgili kavramlar, 19. Kur’an’la ilglili kavramlar, 20. Sure ve ayetlerle ilgili kavramlar, 21. Peygamberlerin isimleri, 22. Mezhep kurucuları, 22. Cennet ve cehennemle ilgili kavramlar, 24. Şeytan ve cinle ilgili kavramlar, 25. Kutsal yerler.
Anahtar Kelimeler
Mu‘înü’l-Mürîd, Harezm Türkçesi, Tematik Sınıflandırma