Özet
KUZEY MAKEDONYA’DA ANLATILAN BİR KESİKBAŞ EFSANESİ: “SARI KIZLAR EFSANESİ” ÜZERİNE BİR İNCELEME
Türk halk anlatıları içerisinde efsaneler, hem geçmişin bir yansıması hem de toplumların kültürel belleğinin önemli bir parçası olarak değerlendirilir. Bu bağlamda, Kuzey Makedonya Türkleri arasında anlatılan efsaneler, tarihi olayları destansı bir dille yeniden yorumlayarak kültürel aktarımı sağlamaktadır. Sarı Kızlar Efsanesi de bu anlatılardan biri olup, özellikle Kocacık kalesinin Türkler tarafından fethiyle ilişkilendirilmektedir.
Bu çalışmada, Kuzey Makedonya Türkleri arasında anlatılan ve Kocacık merkezli bir anlatı olan Sarı Kızlar Efsanesi ele alınmaktadır. Efsane, yapı, konu, muhteva özellikleri ve işlevleri yönünden incelenmiş, anlatının toplumsal hafızadaki yeri irdelenmiştir. Çalışma sonucunda, efsanenin tarihi olayları mitolojik ve destansı öğelerle birleştirdiği ve özellikle “Kesikbaş” motifi ile Türk anlatı geleneği içerisinde önemli bir konumda olduğu görülmüştür.
Bu tür anlatılar, Türk kültürel mirasının korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması açısından büyük değer taşımaktadır.
Bu çalışmada, Sarı Kızlar Efsanesi, anlatı yapısı, konu, muhteva ve işlevleri açısından detaylı bir şekilde ele alınacak; efsanenin, Türklerin Balkan fetihleri bağlamında nasıl şekillendiği ve halk kültürü üzerindeki etkisi değerlendirilecektir. Ayrıca, Osmanlı’nın fetih stratejilerinin halk anlatılarıyla nasıl iç içe geçtiği ve efsanelerin toplumsal hafızadaki yeri incelenecektir. Böylece, efsanelerin yalnızca halk hikâyeleri olmadığını, aynı zamanda toplumların tarihî mirasını, değerlerini ve kültürel kimliklerini yansıtan önemli birer sözlü gelenek olduğunu ortaya koymak amaçlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Sarı Kızlar Efsanesi, Kuzey Makedonya Türkleri, halk anlatıları, Kesikbaş motifi, mitolojik öğeler.