Özet
KENDİSİ VE ÇEVRESİ ÜZERİNDEN BİR TÜRKÜYE BAKIŞ: “KIRIMIZI GÜL DEMET DEMET”
Bu çalışmada hikâyesi olduğu iddia edilen bir türküye odaklanılmış ve söz konusu türkü ile hikâyesi arasındaki irtibatı üzerinden türkü türünde görülebilecek başka problemlere de dikkat çekilmiştir. Böylelikle diğer türkü örneklerinin de aynı yaklaşımla ele alınıp değerlendirilmesine bir yol açmak gayesi güdülmüştür. Bu çerçevede “türkülü hikâye” ile “hikâyeli türkü” kavramlarına da dolaylı olarak temas edilen çalışmada Erzurum yöresi repertuvarında kayıtlı “Kırımızı Gül Demet Demet” adlı türküye birbirinden farklı anlatılarla izafe edilen “hikâye”ler mercek altına alınarak söz konusu hikâyeler izleğinde türkünün muhtevası ve anlam arka planı, türküyle ilgili problematik [türkünün derlenme problemi, türkü metninin neşir ve yazılı ortamdaki tertibi problemi, türkünün hikâyesi ve hikâye ile uyum problemi], türkünün tarihîliği ve değeri, türkülere bakış için yeni bir perspektif teklifi başlıklarıyla türkünün metni ile bu metnin dayandırıldığı anlatı arasındaki ilişki, türkünün derlenmesi, tertibi ve neşri ile ilgili hususlar ve bu hususlara dair problemlere dikkat çekilmiştir. Çalışmanın sonucunda derleyici [hatta besteci, havalandıran], söyleyici/okuyucu [muganni], icracı [çalıp, söyleyen], icracıları tertip eden, türkü söyleten veya okutan, icra ettiren [şef, yönetici], türkü araştırmacısı, incelemecisi [akademisyen, araştırmacı], olarak her türlü ilgili kişi tarafından yapılması gereken temel hususlar vurgulanmıştır. Bu hususların altı özellikle “türküyü önemsemek”, “türküyü anlamak”, “türküyü idrak etmek” ve ona göre “türküye uygun bir tavır takınmak” şeklinde çizilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Türkü, hikâye, derleme, tertip ve neşir