Özet
AHMET HAMDİ TANPINARIN HUZUR ROMANINDA ZAMAN VE MEKAN ESTETİĞİ ÇERÇEVESİNDE FRANSIZ İMGESİ
Türk edebiyatının modernleşme süreci, Batı ile kurulan kültürel temaslar sonucunda biçimlenmiş; özellikle Fransız edebiyatı ve düşüncesi bu sürece estetik ve felsefî katkılarıyla yön vermiştir. Tanzimat’tan itibaren şekillenen bu yönelim, Cumhuriyet döneminde farklı boyutlar kazanarak edebî bellekte kalıcı bir etki yaratmıştır. Tanpınar, Cumhuriyet dönemi edebiyatında modernleşme sorunlarını bireysel psikoloji ve kimlik inşasıyla birlikte değerlendiren başlıca yazarlardandır. Onun edebî dünyasında Fransız kültürü, yüzeysel bir öykünmeden ibaret olmayıp, düşünsel derinliği ve estetik boyutlarıyla bütüncül bir etkileşim alanı oluşturur. Nitekim Huzur romanında yer alan Fransız edebiyatı ve felsefesine dair göndermeler, bir beğeni göstergesinden çok daha fazlasıdır; bireyin iç dünyasında yaşadığı modernleşme sancılarını, toplumsal değişimlerin yarattığı kırılmaları ve kültürel belleğin dönüşümünü anlamaya imkân tanıyan entelektüel bir zemin sunar. Çalışmanın amacı, Tanpınar’ın zihninde Fransız imgesinin nasıl şekillendiğini ve bu imgenin zaman ile mekân estetiği çerçevesinde hangi işlevleri üstlendiğini ortaya koymaktır. İçerik analizi deseniyle gerçekleştirilen incelemede, romandaki doğrudan ve dolaylı Fransız imgeleri zaman ve bellek ile mekânın estetik kodları düzleminde incelenmiş ve Tanpınar’ın Fransız imgesini alımlayıp konumlayışında Henri Bergson’un süre anlayışı ile Marcel Proust’un istemsiz bellek kavrayışının öne çıktığı tespit edilmiştir. Mekânın estetik kodları kapsamında ise Tanpınar’ın Charles Baudelaire’in modern kent estetiğiyle paralellikler kurduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Ahmet Hamdi Tanpınar, Huzur, Fransız imgesi, zaman ve bellek, estetik mekân