Özet
NESÎMÎ VE ŞEYHÎ’NİN “YOK” REDİFLİ GAZELLERİNE MUKAYESELİ BİR BAKIŞ
Karşılaştırmalı edebiyat çalışmaları, son yıllarda klasik Türk edebiyatı sahasında da yapılmakta ve yapılan çalışmalar incelendiğinde; Dîvân şiiri bağlamında da üzerinde çalışılmış, kayda değer eserler bulunmaktadır. Bu çalışmada da aynı kapsamda Dîvân şiirinin teşekkül evresinde önem arz eden Nesîmî ve Şeyhî’nin “+sı yok” redifli birbirine nazire olan gazelleri incelenerek karşılaştırmaya tâbi tutulmuştur.
Nesîmî 14. yy’ın ikinci yarısında Azerbaycan sahasında yetişen ve Azerbaycan şivesinin özellikleri ile eser vücûda getiren bir şâirdir. O, her ne kadar Azerbaycan sahasında yetişmiş olsa da Dîvân edebiyatının teşekkülü noktasında önemli bir şahsiyet olarak bilinmektedir. Şeyhî ise 15. yy’ın ilk yarısında Kütahya’da doğup yetişen bir şâirdir. O, Anadolu’da Dîvân şiirinin kurucularından sayılmaktadır.
Nesîmî ve Şeyhî’nin “+sı yok” redifli iki gazeli üzerine yapılan karşılaştırma çalışmasında her iki gazel de biçim, muhteva, gazelleri oluşturan mazmunlar, kelime türleri, ekler ve kelime kökenleri bakımından incelenmiş ve her iki gazeldeki benzerlik ve farklılıklar ortaya konulmuştur. Hem biçim hem de muhteva özellikleri dikkate alınarak oluşturulan karşılaştırmalı Dîvân şiirine katkı sağlayabilecek nitelikte olan bu çalışmanın temelindeki Nesîmî ile Şeyhî’ye âit birbirine nazire olan bu iki manzume, tüm yönleriyle dikkate alındığında, birbirleriyle benzerlik ve farklılıklar göstermiş, söz konusu durum bu çalışmanın temel çıkış noktasını oluşturmuştur.
Anahtar Kelimeler
Karşılaştırmalı Edebiyat, Dîvân Şiiri, Nesîmî, Şeyhî, Nazire.