Özet
ABİŞ KEKİLBAYULI’NIN KÜY HİKÂYESİ VE İLK MANKURTLAR
Abiş Kekilbayulı, ilk dönem eserlerinden itibaren sosyalist realizmin dar sınırlarını aşarak evrensel anlamda insanı ele alan eserler yazmaya çalışan ve bu yönüyle Kazak edebiyatında öncü rolü üstlenen bir yazardır. Bu çalışmada Kekilbayulı’nın ilk dönem eserlerinden olan “Küy” isimli hikâyesi, mankurtlaştırma konusu merkeze alınarak çözümlenecek ve bireyden topluma uzanan bir trajedinin nasıl kurgulandığı ortaya konulacaktır. Cengiz Aytmatov’un Gün Olur Asra Bedel romanından on iki yıl önce mankurtluk konusunu ele alan Kekilbayulı, bu hikâyesinde savaş ve acımasızlığın karşısına sanat ve vicdani değerleri koyarak, rüya motifi ve iç monolog tekniğiyle Kazak edebiyatının en başarılı psikolojik çözümleme örneklerinden birisini yazmıştır.
Bireyin iç çatışmalarını ve evrensel insani değerleri anlatan yazar, Orta Asya Türklerinin hafızasındaki mankurtluk efsanesinden yararlanarak feodalizm eleştirisi görünümü altında Sovyet yönetimindeki Türk boylarına kardeşlik mesajı vermiştir. Türk dünyası edebiyatlarında mankurtluk konusunu işleyen ve şimdiye kadar bilinen bu ilk metin, kardeş halkların çatışmalarının neden olduğu nefretin sonucunda ortaya çıkan acımasızlığın boyutlarını ortaya koyarken bir taraftan da millî hafıza ve ortak geçmişin önemine dolaylı olarak işaret etmiştir.
Anahtar Kelimeler
Abiş Kekilbayulı, “Küy” hikayesi, mankurt, mankurtlaştırma, Cengiz Aytmatov, Gün Olur Asra Bedel, şire, deve derisi, dombıra, dutar.