Özet
ÂŞIK SÜMMÂNÎ’NDE GURBET VE SEYAHAT OLGULARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME
Gurbet, Türk halk şiirinde çok kullanılan temalardan biridir. Aslında bunun kaynağı, gurbetin halk hayatındaki yeridir. Âşıklar şiirlerinde gurbete hem bireysel hem toplumsal açıdan değinir. Çünkü âşıklar halkın duygu ve düşüncelerinin tercümanıdır. Toplumun kültürel belleğindeki gurbet kavramını anlamak için de gurbeti onların şiirlerinden okumak gerekir. Seyahat ise gurbet ile çoğu zaman yan yana anılır. Ancak biri olumsuzluk diğeri olumlu duygular barındırmaktadır. Gurbet zorunluluk halinin neticesi ortaya çıkabilir. Seyahat ise daha olumlu bir yolculuğu ifade eder. Âşıkların hayatında seyahatin de önemli bir yeri vardır. Âşıklık geleneğinin temsilcilerinden biri olan Âşık Sümmânî de şiirlerinde gurbete yer vermiş ve seyahat onun hayatında da önemli bir yer edinmiştir. Gurbet, temelde “yaşanılan yerden ayrı düşme/uzak olma” anlamlarına gelir. Ancak bazen fiziki bazen ise duygusal anlamda bir ayrılığı ifade etmektedir. Âşıklık geleneğinde her iki anlamıyla da karşımıza çıkan gurbet, beşeri veya ilahi unsurlara yönelik olabilir. Bu çalışmada, özelde âşığın genelde ise onun temsilcilerinden biri olduğu halkın duygu ve düşünce dünyasını anlamak için Sümmânî’nin şiirlerinde gurbet ve seyahat olgusu, beşeri unsurlara duyulan cihetiyle irdelenmektedir. Gurbet ve seyahatin Âşık Sümmânî’nin şiirlerindeki görüntüsü ve işlevleri tespit edilmeye çalışılmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Âşık Sümmânî, âşıklık geleneği, gurbet, seyahat