Özet
ALİ ŞÎR NEVÂYÎ’NİN GARÂBÜ’S-SIGAR ADLI DİVANINDA ALLAH TASAVVURU
Allah’ın varlığı ve mahiyeti konusu, en eski çağlardan beri
insanoğlunun merak ettiği konulardan biri olmuştur.
Tarihî süreç içinde felsefe, tasavvuf, kelam gibi disiplinler
Allah’ın varlığı ve mahiyeti konusunda farklı görüşler
ortaya atmışlardır. İnsan, Allah’ın yarattığı bir varlıktır.
İnsanın aşkın bir varlık olan Allah’ı tanıyabilmesi ancak
Allah’ın vahiy yolu ile kendisini kutsal kitaplarda
insanlara tanıttığı ölçüde mümkün olabilir. Bunun dışında
insanın Allah’ın mahiyeti ile ilgili tasavvurları; onun,
içinde yaşadığı toplumun kültürü, algısı, birikimi, hayal
gücü ile sınırlı kalacaktır. Tanrı tasavvuru; zamana,
topluma ve dinlere göre değişebilmektedir. Allah’ın
mahiyetinin ve zatının duyularla algılanamayışı sebebiyle
İslam âlimleri, Kur’an-ı Kerim’de geçen isim, sıfat ve
ifadeler vasıtasıyla Allah’ı tanımaya çalışmışlardır.
Sanatkâr, içinde yaşadığı toplumun dinî inanışlarını,
maddi ve manevi kültür ögelerini; toplumun varlıkları,
yaşamı ve evreni algılama biçimini kısaca yaşadığı devrin
zihniyetini eserlerinde estetik bir biçimde ifade eden
kişidir.
Farklı bilim ve sanat dalları ile ilgili zengin bir kaynağa
sahip olan klasik Türk edebiyatı, Türk-İslam medeniyeti
hakkında önemli bilgiler vermektedir. Klasik Türk
edebiyatı metinlerinin kültürü aktarma işlevinin ortaya
konulabilmesi için disiplinler arası çalışmalara ihtiyaç
vardır. Bu çalışmada disiplinler arası yaklaşımla; metin
merkezli, kültür bağlamlı bir yöntem izlenerek Ali Şîr
Nevâyî’nin Garâibü’s-Sıgar adlı divanında Allah tasavvuru
konusu ele alınmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Allah, klasik Türk edebiyatı, Çağatay edebiyatı, Ali Şîr Nevâyî, Garâibü’s-Sıgar.