Özet
TÜRK DÜNYASI DESTANLARINDA GELENEKSEL EVLENME BİÇİMLERİ
İnsan hayatındaki üç önemli geçiş döneminden biri olan evlenme; kız ve erkeğin yeni bir aile olarak sosyal yaşama katılma sürecinin başladığı önemli bir dönemdir. Ailenin toplumsal yapının temelini oluşturması, bu birliğin kurulmasını sağlayan evlenme olayına da evrensel bir değer kazandırmıştır. Her toplumda evlenme, bağlı bulunduğu kültür tipinin belirli kurallarına uyularak gerçekleştirilir. Bu nedenle, evlenme sürecinde uygulanan adet, gelenek ve görenek o toplumun evlenme kültürünü oluşturur.
Bu çalışmada; Türk kültür coğrafyasında görülen geleneksel evlenme biçimleri üzerinde durulmuştur. Yaygın olarak görülen geleneksel evlilik çeşitleri; görücü yoluyla evlenme, kız kaçırarak evlenme, beşik kertme yoluyla evlenme, berder evliliği, taygeldi evliliği, baldızla evlilik, çok eşli evlilik, otura kalma evliliği, kayınbiraderle evlilik, kardeş çocukları evliliği olarak sıralanabilir.
Destanlar ve halk hikayeleri; toplumların gelenekleri, görenekleri, aile yapısı, yaşam tarzları, dünya görüşleri ve kültürünü oluşturan unsurlar hakkında bilgi vermesi açısından değerli kaynaklardır. Evlilik biçimleri incelenirken; Dede Korkut Hikayeleri, Manas Destanı, Köroğlu Destanı başta olmak üzere, Türk dünyası destanlarından örnekler verilmiştir.
Toplumsal yapının temelini oluşturan ve evlilikle doğan aile, akrabalıkların, dayanışmanın, kültürel değerlerin yeni kuşaklara aşılanmasında ve iletilmesinde büyük sorumluluk taşımaktadır. Türk kültürünün bütünlüğü evlilik kurumunda da kendini göstermektedir. Türk dünyasının yaşadığı tarihi, coğrafi, sosyal ve kültürel değişimlere rağmen asırlar önce teşekkül etmiş ortak kültürel değerler günümüzde de devam etmektedir.
Anahtar Kelimeler
geleneksel evlilik, evlenme biçimleri, destan, Türk destanları