Özet
BERDİNAZAR HUDAYNAZAROV VE "KUMLULAR" ROMANINDA SAVAŞ VE KADIN
Berdinazar Hudaynazarov, 20. Yüzyıl Türkmen edebiyatının önemli temsilcilerinden biridir. Berdinazar Hudaynazarov şair, yazar, senarist, oyun yazarı, tenkitçi, gazeteci, çevirmen ve siyasetçidir. Şiir, roman ve hikâyeleri dışında radyo oyunları, edebî sohbet yazıları ile şairler ve şiir kitaplarıyla ilgili tanıtıcı yazılar kaleme almıştır. Edebiyat dünyasına ilk olarak şiirler yazarak başladığı için başta şiirleriyle tanınmıştır. Sonraları şiirlerinin yanı sıra nesir türünde de eserler vermiş, yazdığı roman, hikâye, siyasî-içtimai yazılar, edebî makaleler ve film senaryolarıyla yazarlıkta da usta olduğunu göstermiştir.
Hudaynazarov’un en meşhur eseri 1970 yılında yazdığı ve birçok dile çevrilmiş “Gumlular” romanıdır. Hudaynazarov bu romanıyla yazarlıkta da usta olduğunu göstermiştir. “Gumlular”, İkinci Dünya Savaşı’nda Karakum Çölü’nde yaşayan cephe gerisindeki göçebelerin yaşadığı zorlukları anlatan tarihî bir romandır. “Gumlular” romanı Hudaynazarov’un yaşam öyküsüyle paralellik gösterdiğinden aynı zamanda otobiyografik bir romandır. Çünkü Hudaynazarov Karakum’um merkezinde bulunan Yerbentli bir çobanın oğludur ve ailesi savaş sırasında Amuderya Nehri’nin kıyısında yer alan Lebap’a göç ettirilmiştir.
Berdinazar Hudaynazarov’un çocukluk ve gençlik dönemi Karakum’da geçtiği için eserlerinde genellikle çölde yaşayan göçebelerin hayatını anlatmaktadır. Nitekim onun “Gumlular” romanı başta olmak üzere diğer roman ve hikâyelerinde, “Gızgın Sahra” adlı ilk şiir kitabında ve diğer şiirlerinde, sohbet yazılarında hep çöl hayatı ele alınmıştır.
Bu yazıda 20. Asır Türkmen edebiyatçısı Berdinazar Hudaynazarov’un hayatı, eserleri ve edebî şahsiyeti hakkında bilgi verildikten sonra Türkmen edebiyatının önemli eserlerinden biri sayılan “Gumlular” romanı savaş ve kadın temaları açısından incelenecektir.
Anahtar Kelimeler
Berdinazar Hudaynazarov, Kumlular romanı, tema, savaş, kadın.