TÂHİRÜ’L-MEVLEVÎ’NİN EDEBİYAT TERİM VE KAVRAMLARINA DAİR ÜÇ ESERİNDE KLASİK TÜRK EDEBİYATI HAKKINDA BAZI MÜLAHAZALAR
(SOME CONSIDERATIONS ABOUT CLASSICAL TURKISH LITERATURE IN THREE WORKS ON LITERATURE TERMS AND CONCEPTS OF TÂHİRÜ’L-MEVLEVÎ
)
|
Yazar
|
:
Dr. Özlem DÜZLÜ
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2020
|
|
Sayı |
:
23
|
|
Sayfa |
:
314-345
|
Özet
Hem divan sahibi bir şair hem de edebiyat araştırmacısı olan Tâhirü’l-Mevlevî çok sayıda eser vermiş velut bir şahıstır. Daha çok edebiyat tarihi ve klasik Türk edebiyatı üzerine araştırma ve incelemelerde bulunan Tâhirü’l-Mevlevî edebiyat terim ve kavramlarına dair eserler de kaleme almıştır. Bu eserlerin çoğunda klasik Türk edebiyatına ait terim ve kavramları açıklarken klasik Türk edebiyatıyla ilgili çeşitli konulardaki düşüncelerine de yer vermiştir. Bunlar genellikle Tanzimat’tan sonra klasik Türk edebiyatına eleştiri yöneltilen konularla alakalıdır. “Edebiyat Lügatı”, “Edebiyat Kaideleri” ve “Tedrîsât-ı Edebiyyeden Nazm ve Eşkâl-i Nazm” adlı eserlerin satır aralarından derlenen bu düşüncelerin ele alındığı bu çalışma ile Tâhirü’l-Mevlevî’nin klasik edebiyatın ve Osmanlı kültürünün içinden biri olarak meselelere nasıl yaklaştığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca bu meseleler açısından niteliklerine göre oldukça fazla veri sunan söz konusu eserlerden hareketle Tâhirü’l-Mevlevî’nin tenkitçi kimliği de ortaya konmaya çalışılmıştır. Makalede öncelikle çalışmaya kaynak teşkil eden edebiyat terim ve kavramlarına dair eserler tanıtılmış, daha sonra ise Tâhirü’l-Mevlevî’nin söz konusu görüşleri klasik Türk edebiyatıyla ilgili tartışmalar hakkında yapılmış çalışmalardaki tasnif sistemine göre ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler
Tâhirü’l-Mevlevî, tenkit, tartışma
Abstract
Tâhirü’l-Mevlevî, who is both a poet with collected poems (divan) and a literature researcher, is a very productive person who has produced many works. Tâhirü’l-Mevlevî made researches and studies mostly on the history of literature and classical Turkish literature and wrote works on literary terms and concepts. While he explained the terms and concepts of classical Turkish literature in most of his works, he also included his opinions about various subjects related to classical Turkish literature. These are generally about the subjects for which classical Turkish literature was criticized after the Tanzimat. This study, which addressed these opinions compiled between the lines of the works named “Edebiyat Lügatı” (Literature Dictionary), “Edebiyat Kaideleri” (Literary Rules) and “Tedrîsât-ı Edebiyyeden Nazm ve Eşkâl-i Nazm”, tried to determine that how Tâhirü’l-Mevlevî approached issues as someone from classical literature and Ottoman culture. Additionally, the study tried to reveal the critical identity of Tâhirü’l-Mevlevî based on the abovementioned works, which provide quite the data according to their qualifications in terms of these issues. In the article, sixs works on literary terms and concepts that constituted the source of this study were introduced, then the abovementioned opinions of Tâhirü’l-Mevlevî were examined under some headings in the studies that were conducted on the discussions on classical Turkish literature.
Keywords
Tâhirü’l-Mevlevî, critique, discussion.