NESÎMÎ VE ŞEYHÎ’NİN “YOK” REDİFLİ GAZELLERİNE MUKAYESELİ BİR BAKIŞ
(A COMPARATIVE OVERVIEW ON THE “YOK” GHAZALS WRITTEN WITH REPEATED VOICE OF NESİMİ AND ŞEYHİ
)
|
Yazar
|
:
Dr. Kudret Safa GÜMÜŞ
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2020
|
|
Sayı |
:
23
|
|
Sayfa |
:
236-252
|
Özet
Karşılaştırmalı edebiyat çalışmaları, son yıllarda klasik Türk edebiyatı sahasında da yapılmakta ve yapılan çalışmalar incelendiğinde; Dîvân şiiri bağlamında da üzerinde çalışılmış, kayda değer eserler bulunmaktadır. Bu çalışmada da aynı kapsamda Dîvân şiirinin teşekkül evresinde önem arz eden Nesîmî ve Şeyhî’nin “+sı yok” redifli birbirine nazire olan gazelleri incelenerek karşılaştırmaya tâbi tutulmuştur.
Nesîmî 14. yy’ın ikinci yarısında Azerbaycan sahasında yetişen ve Azerbaycan şivesinin özellikleri ile eser vücûda getiren bir şâirdir. O, her ne kadar Azerbaycan sahasında yetişmiş olsa da Dîvân edebiyatının teşekkülü noktasında önemli bir şahsiyet olarak bilinmektedir. Şeyhî ise 15. yy’ın ilk yarısında Kütahya’da doğup yetişen bir şâirdir. O, Anadolu’da Dîvân şiirinin kurucularından sayılmaktadır.
Nesîmî ve Şeyhî’nin “+sı yok” redifli iki gazeli üzerine yapılan karşılaştırma çalışmasında her iki gazel de biçim, muhteva, gazelleri oluşturan mazmunlar, kelime türleri, ekler ve kelime kökenleri bakımından incelenmiş ve her iki gazeldeki benzerlik ve farklılıklar ortaya konulmuştur. Hem biçim hem de muhteva özellikleri dikkate alınarak oluşturulan karşılaştırmalı Dîvân şiirine katkı sağlayabilecek nitelikte olan bu çalışmanın temelindeki Nesîmî ile Şeyhî’ye âit birbirine nazire olan bu iki manzume, tüm yönleriyle dikkate alındığında, birbirleriyle benzerlik ve farklılıklar göstermiş, söz konusu durum bu çalışmanın temel çıkış noktasını oluşturmuştur.
Anahtar Kelimeler
Karşılaştırmalı Edebiyat, Dîvân Şiiri, Nesîmî, Şeyhî, Nazire.
Abstract
Comparative literature studies have been carried out in the field of classical Turkish literature in recent years and when the studies are examined; There are noteworthy works that have been studied in the context of Diwan poetry. In this study, “+sı yok” the redif ghazals of Nesimi and Şeyhi, which are important in the formation phase of the Diwan poetry, have been examined and compared.
Nesimi is a poet who grew up in Azerbaijan in the second half of the 14th century and created a work with the characteristics of this Azerbaijani dialect. Although he was educated in Azerbaijan, he is known as an important figure in the formation of the Diwan literature. Şeyhi is a poet who was born and raised in Kütahya in the first half of the 15th century. He is considered to be one of the founders of Diwan poetry in Anatolia.
In the comparison study of Nesimi and Şeyhi's “+sı yok” redif both ghazels were examined in terms of form, content, ghazels, word types, affixes and word origins, and the similarities and differences in both ghazals were revealed. These two ghazals of Nesimi and Şeyhi, which are the basis of this study, which can contribute to the comparative Diwan poetry created by considering both form and content features, have shown similarities and differences with each other when taken into consideration in all aspects, this situation is the main output of this study.
Keywords
Comparative Literature, Diwan Poetry, Nesimi, Şeyhi, Nazire.