UYGUR HALK HİKÂYELERİNDE TESPİT EDİLEN İNANÇ UNSURLARI VE BU UNSURLARIN ESKİ TÜRK İNANÇ SİSTEMİ ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ
(ELEMENTS OF FAITH IDENTIFIED IN UYGHUR FOLK TALES AND EVALUATION OF THESE ELEMENTS WITHIN THE FRAMEWORK OF THE ANCIENT TURKISH BELIEF SYSTEM
)
|
Yazar
|
:
Çağla YARAR
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
9
|
|
Sayı |
:
25
|
|
Sayfa |
:
283-304
|
Özet
“Önce söz vardı” söylemiyle kutsal kitaplarda karşımıza çıkan ve ‘söz’ün doğuşunu insanın varoluşundan da önce bir zamana dayandıran düşüncenin yansımalarını yakından takip edebileceğimiz bir anlatı türü olan halk hikâyeleri, şüphesiz, halkın içinden doğan;sözlü ve kültürel mirası en güzel biçimde bize aktaran sözel birikimlerdir.Halk hikâyelerinden hareketle bu hikâyelerin ait olduğu muhite dair sosyo-kültürel,geleneksel,dinî birtakım çıkarımlarda bulunabilmemiz mümkündür. Uygur Türklerinin halk edebiyatı incelendiğinde zengin içerikli bir halk hikâyesi varlığı ve oluşumu dikkat çekmektedir.Bu hikâyeler,içinde barındırdığı inanç unsurları yönünden incelendiğinde söz konusu inanç unsurlarının,hikâyelere çok geniş biçimde yerleştirildiği;hemen her halk hikâyesinde birtakım inanç unsurlarının bulunduğu görülmektedir.İnanç unsurlarının Uygur halk hikâyeleri üzerindeki etkileri ve yansımaları daha ziyade İslamî perspektiften gözlemlenebilir mahiyette olup hikâyelerde belli başlı kutsallıklara ve halk arasında zamanla kült halini almış birtakım tabiat unsurlarına da yer verilmiş olduğu görülmektedir.İnanç unsurlarının Uygur halk hikâyeleri üzerindeki nüfuzundan hareketle çalışmada söz konusu inanç unsurları şu dört halk hikâyesi üzerinden tespite çalışılmıştır:
1. Kamerşah İle Şemsi Canan
2. Tahir İle Zühre
3. Âşık Garip İle Şahsenem
4. Senuber
Anahtar Kelimeler
Anahtar Kelimeler:Halk hikâyesi,inanç,eski Türk inanç sistemi,kutsallık,halk edebiyatı,kültür.
Abstract
Folk tales, a type of narrative in which we can closely follow the reflections of thought that appear in the scriptures with the discourse” there was a word first " and base the birth of the word on a time before the existence of Man, are undoubtedly verbal accumulations that arise from the people;which convey the oral and cultural heritage to us in the most beautiful form.Based on folk tales,it is possible that we can make a number of socio-cultural,traditional, religious inferences about the area to which these stories belong.The existence and formation of a rich folk story draws attention when examining the folk literature of the Uighur Turks.When these stories are examined in terms of the elements of faith that they contain,it is seen that the elements of faith in question are very widely placed in the stories;almost every folk story has a number of elements of faith.The effects and reflections of faith elements on Uyghur folk tales can be observed from an Islamic perspective and are evident in the stories:
1. Kamerşah İle Şemsi Canan
2. Tahir İle Zühre
3. Âşık Garip İle Şahsenem
4. Senuber
Keywords
Key words:Folk story,faith,ancient Turkish belief system,holiness,folk literature,culture.