ŞİİRE YANSIYAN "MANKURTLAR" VE "KÖZKAMANLAR": SOVYETBEK BAYGAZİYEV
("MANKURTS" AND "KOZKAMANS" REFLECTED IN POEMS: SOVİETBEK BAYGAZİEV
)
|
Yazar
|
:
Dr. Öğr. Üyesi Döne Arslan
, Prof. Dr. Orhan Söylemez
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2021
|
|
Sayı |
:
24
|
|
Sayfa |
:
51-73
|
Özet
Sovyetbek Baygaziyev, 2021 itibarıyla 76 yıllık hayatına pek çok resmi ve gayrı resmi edebiyat ve siyaset ödülünü sığdırmış, gazetecilik, redaktörlük, öğretim üyeliği, yüksek öğretim kurumlarında da yöneticilik yapmış bir Kırgız halk şairidir.
2007’de yayınladığı "???????? ???????? ?????? ??????" yani "Zincirinden Kurtulan Ruhun Şiirleri" başlıklı 176 sayfalık şiir antolojisini Gülçınar baskısıyla Bişkek’te yayınladı. Kitapta 1991’deki bağımsızlığın ilanından sonra Kırgız toplumunda yaşanan toplumsal gelişmeleri, millî kimlik unsurları olan gelenek-göreneklerin, Kırgız tarihine ve diline, hatta dinine karşı azalan ilgiye dikkat çeken şiirler yer aldı.
Bu çalışmada da şairin “????????? ??? ????” (??????: ????????, 2007. 176 ?) yani Kartalın Göz Yaşı ile “?????? ?????. ?????” (??????: ????? ?????, 2020. 212 ?) yani Yalnız Kayık. Şiirler kitaplarında yer alan toplumdaki yozlaşmayla birlikte “millî kimlik” inşasında önemli rol oynayan vatan, ana dil, Kırgız kültürü, İslam dini, tarih gibi kavramlar etrafında oluşturulan şiirler irdelenerek yorumlanmaya çalışıldı.
Sovyetbek Baygaziyev milli bir uyanış yaşayarak halkının günden güne yok edilişini çaresizlik içinde ve büyük bir sitemle şiirlerine yansıtmıştır. Şiirlerinde Cengiz Aytmatov'un eserlerinde kullandığı “mankurt” ve "közkaman" kelimelerini sıkça kullanmıştır. “Mankurtluk” meselesi uzun zamandır bilinenin tersine oldukça netameli ve tartışmaya açıktır. Mecazi anlamda "mankurt" kelimesi, tarihsel, ulusal kökleriyle bağını kaybetmiş, akrabalığını unutmuş bir kişiye atıfta bulunmak için kullanılır. Bu anlamda "mankurt" kelimesi Kırgız ve Kazak yazar ve şairler tarafından sıklıkla kullanılır hale gelmiştir.
Anahtar Kelimeler
Mankurt, Sovyetbek Baygaziyev, Kırgız Şiiri, Esaret, Millî Kimlik, Kırgız Millî Kimliği
Abstract
Sovyetbek Baygaziyev is an academician and u Kyrgyz folk poet who earned many official and unofficial literature and politics awards in his 76-year life as of 2021, has worked as a journalist, editor, lecturer, and director of higher education institutions.
In 2007, he published his 176-page poetry anthology titled "???????? ???????? ?????? ??????", in other words, Poems of the Soul that Survived its Chain. (Bishkek: the Gülçınar, 2007, 176 p.) The book contains poems that draw attention to the social developments experienced in Kyrgyz society after the declaration of independence in 1991, the traditions and customs that are the elements of national identity, the decreasing interest in Kyrgyz history and language and even religion.
In this work, the poet's "????????? ??? ????" (??????: ????????, 2007. 176 p), that is, the Eagle's Tear and "?????? ?????. ?????”(??????: ????? ?????, 2020. 212 p) meaning the Lonely Boat. The poems in the books of poems, which play an important role in the construction of "national identity" with the degeneration in society, were tried to be interpreted by examining the poems formed around concepts such as homeland, mother tongue, Kyrgyz culture, Islam religion and history.
Soviet Baygaziyev experienced a national awakening and reflected the day-to-day destruction of his people in his poems in despair and with a great reproach. In her poems, he frequently used the words "mankurt" and "közkaman", which Cengiz Aytmatov used in her works. Contrary to what has been known for a long time, the question of "mankurt" is rather eloquent and open to discussion. The word "mankurt" is used figuratively to refer to a person who has lost ties to his historical, national roots and forgotten his kinship. In this sense, the word "mankurt" has become frequently used by Kyrgyz and Kazakh writers and poets.
Keywords
Mankurt, Mankurtizm, Sovyetbek Baygaziyev, Kirgiz Poetry, Slavery, National İdentity, Kirgiz Nationa