XVI. YÜZYIL ŞÂRİHLERİNDEN SÛDÎ-İ BOSNEVÎ’NİN ŞERH-İ BOSTÂN’DA FARSÇAYA DAİR GÖRÜŞLERİ
(VIEWS OF AN XVI. CENTURY COMMENTATOR SÛDÎ-İ BOSNEVÎ IN HIS ŞERH-İ BOSTÂN REGARDING PERSIAN
)
|
Yazar
|
:
Dr. Bedriye Gülay Açar
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2021
|
|
Sayı |
:
24
|
|
Sayfa |
:
164-172
|
Özet
Türkler ve Farslar arasındaki tarihî, sosyal, siyasi, dinî ve ticari ilişki hem her iki dilin birbirinden etkilenmesine yol açmış hem de Türklerin Farsçayı, Farsların da Türkçeyi öğrenmelerini zaruri kılmıştır. Bu ihtiyacın giderilmesi için, tabii olarak, çeşitli eserler kaleme alınmıştır. Edebî şerhler bu eserlerdendir, dil öğreniminde ve öğretiminde önemli bir yere sahiptir. Sûdî-i Bosnevî de (ö. 1008/1599-1600) edebî şerhler kaleme alan şârihlerden biridir. Hâfız Divanı, Gülistân ve Bostân gibi Fars edebiyatı klasikleri üzerine şerhler yazan Sûdî-i Bosnevî, şerhlerinde kelime anlamı ve tercüme vermekle yetinmemiş, gerekli gördüğü yerlerde Farsçaya dair görüşlerini de belirtmiştir. Ortaya koyduğu eserleriyle Farsçaya hâkimiyetini ispatlayan ve şerh alanında bir otorite olarak kabul edilen Sûdî-i Bosnevî’nin Farsçaya dair görüşleri büyük bir önem arz etmektedir. Bu çalışmada, Sûdî-i Bosnevî’nin son eseri Şerh-i Bostân’da bulunan Farsçaya dair görüşleri ele alınmıştır. Bunlar; imla hususiyetleri, şekil bilgisi, fiil kökleri ve gövdelerine dair görüşler ve Farsçaya dair diğer görüşler başlıkları ile sınıflandırılmış, her görüş uygun başlık altında izah edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Farsça, İmla, Dilbilgisi, Sûdî-i Bosnevî, Şerh-i Bostân
Abstract
The historical, social, political, religious and commercial relationship between Turks and Persians caused both languages to be influenced by each other and necessitated Turks to learn Persian and Persians to learn Turkish. Naturally, various works were written to fulfil this need. Literary commentaries are among these works and have an important place in language learning and teaching. Sûdî-i Bosnevî (d.1008/1599-1600) is one of the commentators who wrote literary commentaries. Sûdî-i Bosnevî, who wrote commentaries on Persian literature classics such as Hâfız Divanı, Gülistân and Bostân, did not only give word meanings and translations in his commentaries but also expressed his views on Persian where he deemed necessary. The views about Persian of Sûdî-i Bosnevî, who is considered as an authority in the field of commentation and who proved his command of Persian language with his works, are of great importance. In this study, Sûdî-i Bosnevî's views on Persian that appear in his last work Şerh-i Bostân are examined. These views are classified under the headings of orthographic features, morphology, views on verb roots and stems, and other views about Persian; each view is explicated under the appropriate heading.
Keywords
Persian, Orthography, Grammar, Sûdî-i Bosnevî, Şerh-i Bostân