MEMLÛK SAHASINDA YAZILMIŞ BİLİNMEYEN BİR KISASÜ’L-ENBİYA
(AN UNKNOWN QASAS AL-ANBİYA WRITTEN IN MAMLUK ERA
)
|
Yazar
|
:
Dr. Gülser Ersoy
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
9
|
|
Sayı |
:
25
|
|
Sayfa |
:
230-251
|
Özet
Türkler, İslâmiyet’i kabul ettikten sonra bu dinin öğretilerinin birincil kaynaktan öğrenilmesi amacıyla kutsal kitapları Kur’an-ı Kerim’e ardından da hadislere başvurmuşlardır. Tercüme faaliyetleri ile birlikte kaynağı kutsal kitaplara ve hadislere dayanan peygamberler kıssaları yazılmaya başlanmış ve ?ı?a?ü’l-Enbiya ya da ?ı?a?-ı Enbiya olarak adlandırılan bir türün oluşmasına zemin hazırlanmıştır.
Türk diline ait kaynaklarda Harezm ve Anadolu sahasında yazılan ?ı?a?ü’l-Enbiya ile alakalı çeşitli araştırmalar mevcuttur ancak Memlûk sahasında yazılan eserle alakalı herhangi bir tespit ya da değerlendirme söz konusu değildir. Literatüre katkı sağlayacağına inanılan bu eser, yazıldığı dönemin ya da sahanın belirgin dillik özelliklerini yansıtacak şekilde incelenmiştir. Başka bir ifade ile eserde ortaya çıkan fonetik ve morfolojik özellikler ortaya konmuştur. Bu bağlamda tüm ünlülerin ve kimi ünsüzlerin imlâ özellikleri ile yazıldığı sahanın tespitinde belirleyici özelliğe sahip kimi dillik özelliklerin üzerinde durulmuştur. Eserin dillik özellikleri değerlendirilirken fonetik ve morfolojik açıdan bir tutarlılık arz etmediğinin altı çizilmiştir. Memlûk sahasına ait yapılan kimi çalışmalarda ortaya konan bazı kuralların çalışmamıza konu olan söz konusu eserde geçerli olmadığına işaret edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Memlûk, ?ı?a?ü’l-Enbiya, Kıpçakça, Oğuzca, imlâ özellikleri, dillik özellikleri.
Abstract
After the Turks accepted Islam, they applied to the Holy Book of the Quran and then to the hadiths in order to learn the teachings of this religion from the primary source. Along with the translation activities, stories of prophets based on holy books and hadiths began to be written and the groundwork was laid for the formation of a type called ?ı?a?ü'l-Enbiya or ?ı?a?-ı Enbiya. There are various studies in Turkish language sources related to ?ı?a?ü'l-Enbiya written in Harezm and Anatolia, but there is no determination or evaluation of the work written in the Mamluk field. This work, which is believed to contribute to the literature, has been examined in a way to reflect the distinctive language characteristics of the period or field in which it was written. In other words, the phonetic and morphological features that appeared in the work were revealed. In this context, the orthographic properties of all vowels and some consonants and in the determination of the area where it was written, some linguistic features that have decisive features were emphasized. While evaluating the linguistic features of the work, it was underlined that it did not present a consistency in terms of phonetics and morphology. It has been pointed out that some of the rules set forth in some studies in the Mamluk field are not valid in the work.
Keywords
Mamluk, ?ı?a?ü’l-Enbiya, Kipchak, Oghuz, orthographic properties, linguistic features.