KIRGIZ TÜRKLERİNİN SÖZLÜ EDEBİYAT ÜRÜNLERİNDE HAYVAN SİMGECİLİĞİ
(ANIMAL MOTIFS IN ORAL LITERATURE WORKS OF KYRGYZ TURKS
)
|
Yazar
|
:
Dr. Öğr. Üyesi Şule GÜMÜŞ
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
9
|
|
Sayı |
:
26
|
|
Sayfa |
:
108-127
|
Özet
Kırgızlar, köklü bir tarihî geçmişe ve güçlü bir sözlü geleneğe sahip bir Türk boyudur. Türk dünyası sözlü kültür geleneğinin bir kolunu oluşturan Kırgız sözlü kültür geleneğinin kökleri Orta Asya’da şekillenen kamlık inancına ait uygulamalara kadar dayanmaktadır. Bu gelenek içerisinde teşekkül eden anlatılar toplumun inanç değerlerini, gelenek ve göreneklerini kısacası kültür kodlarını içeriğinde barındırmaktadır. Bu anlatıların varlığını sürdürmesi, kültürel değerlerin canlılığını koruması ve gelecek kuşaklara aktarılmasını sağlamaktadır. Sözlü edebiyat ürünleri içerisinde yer alan inanç kodları mitolojik dönemlere uzanmaktadır ve ilk dönem insanının ortaya attığı mitik inanç dünyası bugünün modern insanını da yönlendirebilecek güce sahiptir. Mitolojik inanışlar toplumların kültür kodlarının anahtarları hükmündedir. Bir toplumun soyut ve somut kültür değerlerinin derinliğini algılayabilmek için mitolojik inanç dünyasını kavramak gerekir. Bu inanç dünyası atalardan atilere, kültür aktarımında bir köprü hükmünde olan sözlü edebiyat ürünleri aracılığı ile iletilmektedir.
Bu çalışmada zengin ve köklü bir geleneğe sahip olan Kırgız Türklerinin sözlü edebiyat ürünlerinde yer alan hayvan motifi üzerinde durulacaktır. Mitolojik inanç değerleri bağlamında simgelik anlamlar yüklenen bu motifin destan, masal, bilmece ve atasözlerinde nasıl işlendiği değerlendirilecektir. Böylece Kırgız Türklerinin mitik inanç dünyasının önemli bir kısmını oluşturan hayvanlara ait mitolojik inanışlar tespit edilecektir.
Anahtar Kelimeler
Kırgız Türkleri, gelenek, hayvan simgeciliği, mitoloji
Abstract
Kyrgyz people are a Turkic tribe with a deep-rooted history and a strong oral tradition. The roots of the Kyrgyz oral tradition, a branch of the Turkic oral tradition, date back to the practices of the shamanism belief shaped in Central Asia. The narratives formed in this tradition contain the belief values, traditions, and customs of the society, in short, the cultural codes. The survival of these narratives ensures the preservation of the vitality of cultural values and their transmission to future generations.
The belief codes included in oral literature works date back to mythical periods, and the mythical belief world that ancient people put forward has the power to direct present modern people. Mythological beliefs are the keys to the cultural codes of societies. To comprehend the depth of abstract and concrete cultural values of a society, it is necessary to grasp the mythological world belief. This world of belief is transmitted from ancestors to the future through oral literature works, which act as a bridge in cultural transmission.
This study aims to emphasize the animal motif in the oral literature of Kyrgyz Turks, who have a rich and deep-rooted tradition. How this motif with symbolic meanings in the context of mythological belief values is employed in epics, tales, riddles, and proverbs will be evaluated. Thus, the mythological beliefs related to animals, which make up a significant part of the mythical belief world of Kyrgyz Turks, will be determined.
Keywords
Kyrgyz Turks, tradition, animal motifs, mythology.