DÂFİ’Ü’L-HÜZN ADLI ESERDE YER ALAN ATASÖZLERİ VE DEYİMLER
(PROVERBS AND IDIOMS IN DÂFİ'Ü'L-HÜZN
)
|
Yazar
|
:
Dr. Öğr. Üyesi Elif KAYA
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
9
|
|
Sayı |
:
27
|
|
Sayfa |
:
174-217
|
Özet
Söz varlığı ögeleri arasında önemli bir yer teşkil eden deyimler ve atasözleri, bir milletin hayat deneyimleri, yaşama bakışları ve onu algılayış biçimleri hakkında bilgi verir. Atasözleri, yılların süzgecinden geçmiş deneyimler olarak karşımıza çıkarlar. Deyimler ise, bir yandan sözün işlenmiş biçimleri olarak değer taşırken bir yandan da karşılaşılan durumlar ve davranışları dilin bütün anlatım olanaklarından yararlanarak çekici ve etkili bir biçimde ifade etmeleriyle dile zenginlik katmaktadırlar.
Bu çalışmada, bir nevi mecmua özelliği gösteren Dâfi’ü’l-hüzn adlı eserde geçen atasözleri ve deyimler ele alınmıştır. İçinde farklı eserlerden derlenmiş birçok bölüm bulunan bu kitapta yer alan atasözü ve deyimler incelenirken günümüzde aynı biçim ya da anlamda olan kullanımlar ve varsa, anlam farklılaşmaları da belirtilmiştir. Ayrıca ele alınan her deyim ve atasözü için onları tanıklayan birer örneğe de yer verilmiştir.
Yapılan değerlendirme sonucunda ele alınan metinde 6 adet atasözü ve yaklaşık 378 adet deyim tespit edilmiştir. Bu deyim ve atasözlerinden bazılarının günümüzde hâlen yaşadığı ve bazılarının ise anlam olarak farklılaştığı ya da birtakım küçük anlamsal nüanslarla kullanılmaya devam ettiği görülmüştür. Bunun yanı sıra, organ adları, akıl ve gönül/hatır sözcükleriyle oluşturulan deyimlerin çokluğu da dikkat çekmektedir.
Anahtar Kelimeler
Dâfi’ü’l-hüzn, deyim, atasözü, yazma eser, söz varlığı.
Abstract
Idioms and proverbs, which have an important place among the vocabulary items, give information about a nation’s life experiences, perspectives on life and ways of perceiving it. Proverbs appear as experiences that have passed through the years. Idioms are valuable as processed forms of the word and they enrich the language by expressing the situations and behaviors encountered in an attractive and effective way by making use of all the expression possibilities of the language.
In this study, the proverbs and idioms in the manuscript called Dâfi'ü'l-hüzn, which is a kind of anthology, are discussed. While examining the proverbs and idioms in this book, today's usages in the same form or meaning and differences in meaning, if any, are also indicated. In addition, an example from the text is also given to testify the meaning.
As a result, 6 proverbs and approximately 378 idioms were determined in the text. It has been seen that some of these idioms and proverbs are still in use today and some of them differ in meaning or continue to be used with some minor semantic nuances. Also, the abundance of idioms formed with organ names and the words akıl and gönül/hatır draws attention.
Keywords
Dâfi’ü’l-hüzn, idiom, proverb, manuscript, vocabulary.