ELİFNAME TÜRÜ VE ZEKÎ’YE AİT BİR ELİFNAME
(ELİFNAME GENRE AND ZEKİ’S ELİFNAME
)
|
Yazar
|
:
Gülay Şahin
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
10
|
|
Sayı |
:
28
|
|
Sayfa |
:
214-225
|
Özet
Elifnameler divan edebiyatında şekil ve içerik itibariyle özel bir yeri olan söz hünerlerindendir. Gelenek içerisinde bazı şairler elifnamelere divanlarında yer vermek için gayret etmişlerdir. Elifnamelerle ilgili yapılmış çalışmalar çoğunlukla tespit edilen elifnameleri edebiyat araştırmacılarına tanıtmak, elifnameleri tanımlamak, elifnamelerin tür, şekil ya da edebi sanat olması ile ilgili tespitlerde bulunmak mahiyetindedir. Edebiyatımızda bu eserler oldukça az olmalarına ve pek çok ortak özelliğe sahip olmalarına rağmen çeşitlilik arz etmektedir. Bu da elifnameleri tanımlamakta, sınıflandırmakta, şekil ya da tür olup olmadıklarına dair tespit yapmakta zorluklara sebep olmaktadır. Bu noktada araştırmacılar çeşitli görüşler ortaya koymuşlardır. Bu yazıda edebiyatımızdaki elifnamelerle ilgili bilgiler verilerek elifnamelerin ahenk ve içerik hususiyetleri üzerine birtakım tespitlerde bulunulacaktır. Elifnameler harf merkezli metinlerdir ve harflerin varlık amacı anlam üretmektir. Dolayısıyla elifnamelerin de yazılış amacı, göze ve kulağa hitap edecek bir ahenkten ziyade anlam üretmek olabilir. Bu sebeple yazıda elifnamelerin “tür” olabileceği üzerinde durulacaktır. Ayrıca XIX.yy. divan şairi Zekî tanıtılarak divanındaki tek elifname şekil ve içerik özellikleri itibariyle incelenecek, edebiyat araştırmacılarının dikkatine sunulacaktır.
Anahtar Kelimeler
Elifname, Zekî, divan şiiri, tür, şekil, harfler
Abstract
“Elifname”s are verbal skills that have a special place in divan literature in terms of form and content. Within the tradition, some poets have tried to include “elifname”s in their divans. Studies on “elifname”s are mostly in the nature of introducing the “elifname”s to literature researchers, defining “elifname”s and making determinations about “elifname”s being genre, form or literary art. Although these works in our literature are very few and have many common features, they are diverse. This causes difficulties in defining, classifying and determining whether they are a shape or a type. At this point, researchers have put forward various opinions. In this article, some determinations will be made on the harmony and content characteristics of the “elifname”s by giving information about the “elifname”s in our literature. “Elifname”s are letter-centered texts and the purpose of existence of letters is to produce meaning. Therefore, the purpose of writing “elifname”s may be to produce meaning rather than a harmony that will appeal to the eyes and ears. For this reason, it will be emphasized that “elifname”s can be “genres”. In addition, Zekî, one of the 19th century divan poets, will be introduced and the only “elifname” in her divan will be examined in terms of form and content, and will be presented to the attention of literature researchers.
Keywords
Elifname, Zeki, divan poetry, genre, shape, letters.