BİR KÜLT OLGUSU OLARAK KIRGIZİSTAN “TAŞTAR ATA” KURGANI
(THE "TASTAR ATA" KURGAN IN KYRGYZSTAN AS A CULT PHENOMENON
)
|
Yazar
|
:
Prof. Dr. Metin ÖZARSLAN
, Ezgi Oya GÜMÜŞ
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
10
|
|
Sayı |
:
28
|
|
Sayfa |
:
1-27
|
Özet
“Taştar Ata” Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te bulunan kutsal olarak görülen mekânlardan bir tanesidir. Taştar Ata aynı zamanda içerisinde taş balbalların, obooların, adak ağaçlarının, petrogliflerin geleneksel Kırgız evi Boz Üy’ün, bu-lunduğu, İslâmiyet’le harmanlanarak yeni form almış eski Türk halk inançla-rının izlerinin görüldüğü, çeşitli amaçlarla ibadet ve ritüellerin yapıldığı bir kurgandır. Kırgız Türkleri kutsal gördükleri mekânları, ata mezarlarını ve bu tarz mekânları atalarının ruhlarına dua etmek, onlara saygılarını sunmak, kurban kesmek, sağlık, çocuk, para, iş vd. dileklerini dilemek, ata ruhların-dan koruyuculuk istemek için sıklıkla ziyaret etmektedirler. Bu ziyaretler sı-rasında yapılan dinî uygulamalar ve benzeri ritüellerde iç içe geçmiş birden çok kült [dağ, taş, ata, ölü, ateş, ağaç vb.] açığa çıkmaktadır. Bu çalışmada, Kırgız Türkleri için kutsal olan Taştar Ata’da animist dönemden İslamiyet dö-nemine kadar ulaşan atalar kültü başta olmak üzere, iç içe geçmiş diğer kült-ler, kutsal mekân ziyaretleri ve bunların işlevleri açısından incelenerek değer-lendirilmiştir. Ayrıca madde-alkol bağımlısı, insanların tıp merkezi bünyesin-deki hekimler tarafından yürütülen “Lapidopisikoterapi” (LPT] madde bağımlı-lığı ve ruhsal sorunların taşa dönüştürülmesi esasına dayanan tedavinin Taş-tar Ata’da sağaltım ve rehabilitasyon amaçlı kullanımı ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler
Taştar Ata, kurgan, kült, sağaltım, rehabilitasyon, Kırgızistan
Abstract
"Taştar Ata" is one of the sacred places located in Bishkek, the capital of Kyrgyz-stan. Taştar Ata is also a kurgan where stone balbals, oboos, votive trees, petro-glyphs, traditional Kyrgyz house Boz Üy, are located, where traces of old Turkish folk beliefs blended with Islam and new forms of old Turkish folk beliefs are seen, where worship and rituals are held for various purposes. Kyrgyz Turks often visit places they consider sacred, ancestral graves and such places to pray to the souls of their ancestors, pay their respects to them, sacrifice, wish health, children, money, work, etc., and to ask for protection from ancestral spirits. During these visits, several cult mountains, stones, ancestors, the dead, fire, trees, etc., inter-twined in religious practices and rituals, are revealed. In this study, other inter-twined cults, especially the cult of ancestors that reached from animist period to Islamic period in Taştar Ata, is sacred for the Kyrgyz Turks, were examined and evaluated in terms of visits to sacred places and their functions. In addition, the use of treatment based on the conversion of substance abuse and mental prob-lems into stone for the purpose of treatment and rehabilitation at Taştar Ata, is carried out by physicians within the medical center of substance-alcohol depend-ent people, “Lapidopycoterapy” (LPT], has been discussed.
Keywords
Taştar Ata, kurgan, cult, therapy, rehabilitation, Kyrgyzstan.