KARACAOĞLAN’A ATFEDİLEN BİR HİKÂYELİ TÜRKÜ: SARI SULTAN’IM
(A FOLK SONG WITH STORY ATTRIBUTED TO KARACAOĞLAN: SARI SULTAN’IM
)
|
Yazar
|
:
Dr. Fazıl Özdamar
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
10
|
|
Sayı |
:
30
|
|
Sayfa |
:
169-189
|
Özet
Bir anlatı metninin değerlendirmesinde olay örgüsü, kahramanları, yaratıldığı/aktarıldığı zaman ve mekân kadar aktarıcıları hatta dinleyicileri de önemlidir. Dolayısıyla bir yaratımın varlığı, aktarıcı ve dinleyicilerin varlığı ile paralel hareket eder. Ayrıca bir metnin yaratıcısı ve aktarıcısı, içinde yaşadığı toplumun bir parçası olduğu için o toplumun çeşitli inanç ve uygulamaları, hukuk sistemi ve ahlaki değerleri vd. unsurlar bireyde kendine yer edinir. Bu da metne sirayet ettiği için metin dışı unsurları zenginleştirir.
Bir metin bireysel bir yaratım olsa da yaratıldığı/aktarıldığı bölgenin özelliklerine bürünür. Yerelleştirme terimi ile karşılanan bu durum aktarılan bölgenin dil, üslup, yer adları veya çeşitli gelenekleriyle harmanlanır. Söz konusu metin bir şiir ise bazı durumlarda çeşitli sebepler yüzünden aynı tarzda şiir yaratmış bir âşık/şairin mahlasıyla yaşamını sürdürmeye devam eder.
İncelemede ele alınan metinlerin birkaçında da bu durum söz konusudur. Çukurova bölgesinde derlenmiş “Sarı Sultan’ım” adlı bir hikâyeli türkünün yaratıldığı mekân ve yaratıcısı hakkında iddia edilen bir bilgi olsa da sonraki yıllarda derlenen diğer varyantlarda bu metin Karacaoğlan’a atfedilmeye başlanmıştır.
Makalede “Sarı Sultan’ım” adlı metnin yaratım ve aktarım coğrafyasında nasıl dönüştürülüp Karacaoğlan’a mal edildiği bu dönüşümde aktarıcıların etkisi incelenecek ve söz konusu metinlerde geçen yerelleştirme, ceza hukuku, beddua vd. unsurlar hakkında bilgi verilecektir.
Anahtar Kelimeler
Âşık, Karacaoğlan, hikâyeli türkü, Sarı Sultan’ım, yerelleşme
Abstract
In the evaluation of a narrative text, the narrator and even the audience are as important as the plot, the heroes, the time and place in which it was created/transmitted. Therefore, the existence of an effection moves in parallel with the presence of the transmitter and the audience. In addition, since the creator and transmitter of a text is a part of the society in which he or she lives, various beliefs and practices of that society, legal system and moral values etc. elements take their place in the individual. This enriches the non-text elements as it carries over to the text.
Even though a text is an individual creation, it takes on the characteristics of the region in which it was created/transmitted. This situation, which is met with the term localization, is blended with the language, style, place names or various traditions of the transferred region. If the text in question is a poem, in some cases, it continues to live with the pseudonym of a minstrel/poet who created the same style of poetry for various reasons. This is also the case in some of the texts discussed in the review.
This is also the case in some of the texts discussed in the review. Although there is alleged information about the place and creator of a folk song with story called “Sarı Sultan'ım” collected in the Çukurova region, this text has begun to be attributed to Karacaoğlan in other variants collected in the following years. In the article, how the text “Sarı Sultan’ım” was transformed in the geography of creation and transmission and attributed to Karacaoğlan, the effect of the transmitters in this transformation will be examined and the information about elements like the localization, criminal law, curse et al. will be given.
Keywords
Minstrel, Karacaoğlan, the folk song with story, Sarı Sultan’ım, localization