ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİNDE GÖRÜLEN BİR DİLBİLGİSELLEŞME ÖRNEĞİ: “VARDI”
(AN EXAMPLE OF GRAMMATICALISATION SEEN IN OLD ANATOLIAN TURKISH: “VARDI”
)
|
Yazar
|
:
Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Mustafa KARACA
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
10
|
|
Sayı |
:
30
|
|
Sayfa |
:
105-111
|
Özet
Dilin canlı bir varlık olması özelliği sürekli bir değişim ve dönüşüm içerisinde olmasından ileri gelir. Dillerde görülen değişim ve dönüşümler çoğunlukla doğal yollarla meydana gelir ve dilin konuşurları tarafından kendiliğinden gerçekleştirilir. Dünyanın en eski dillerinden biri olarak kabul edilen Türk dilinde de başlangıçtan beri leksik, morfolojik, fonetik ve semantik bakımdan pek çok değişim meydana gelmiştir. Bu değişimlerin boyutu kimi zaman ağız farklılıkları düzeyindeyken kimi zaman da aynı dili konuşan toplulukların bile anlaşmasını zorlaştıracak düzeyde olabilir. Özellikle Türkçe gibi çok geniş coğrafyalarda kullanılan dillerde bu farklılıklar daha derinleşebilmektedir. Bu durum kimi zaman dil birimlerinde meydana gelen fonetik ve semantik farklılıkların farklı lehçe konuşurları tarafından tanınmaz ve anlaşılmaz biçimler kazanmasına yol açabilmektedir. Kimi zaman ise fonetik farklılıklar yapıların tanınmasına imkân verse bile işlevsel veya semantik farklılaşmalar anlaşmayı mümkün kılmayabilmektedir. Temel işlevi insanlar arasında anlaşmayı sağlamak olan dillerde meydana gelen değişimler çok yönlü olabilmektedir. Bu değişimlerden biri de dilbilgiselleşmedir. Bu yazıda, Eski Anadolu Türkçesinde dilbilgiselleşerek bağlama edatı (bağlaç) görevinde kullanılan “vardı” yapısı ele alınmış ve yapının kazandığı yeni fonksiyon değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Türk dili, Eski Anadolu Türkçesi, dilbilgiselleşme, edat, vardı bağlacı.
Abstract
The feature of language being a living entity stems from the fact that it is in a constant change and transformation. Changes and transformations seen in languages mostly occur naturally and are carried out spontaneously by the speakers of the language. The Turkish language, which is accepted as one of the oldest languages in the world, has undergone many changes in terms of lexical, morphological, phonetic and semantic from the very beginning. While the size of these changes is sometimes at the level of dialect differences, sometimes it can be at a level that makes it difficult for even communities speaking the same language to agree. Especially in languages used in very large geographies such as Turkish, these differences may increase. This situation can sometimes cause phonetic and semantic differences in glossemes to gain unrecognized and incomprehensible forms by different dialect speakers. Sometimes, even if phonetic differences allow linguistic structures to be known, functional or semantic differences may not make agreement possible. Changes in languages, whose main function is to provide communication between people, can be versatile. One of these changes is grammaticalization. In this article, the structure of "vardı" used in the task of connecting preposition (conjunction) by being grammatical in Old Anatolian Turkish is discussed and the new function of the structure is evaluated.
Keywords
Turkish, Old Anatolian Turkish, grammaticalisation, preposition, vardı conjunction.